Thế lưỡng nan của người tù là tình huống chú trọng kết quả.
Nói cách khác, lợi ích là điều quan trọng nhất, bạn phải lựa chọn
chiến lược sao cho có thể tối đa hóa lợi ích đó. Tuy nhiên, yếu tố
chủ đạo ở Săn nai lại là rủi ro, nghĩa là điểm cân bằng Nash được ưu
ái là điểm có ít rủi ro nhất.
Khi viết chương này, tôi đã bắt gặp một ví dụ thú vị về các
chiến lược trong đó rủi ro chiếm thế chủ đạo trong bộ phim
Amazing Grace, kể về câu chuyện của chính trị gia người Anh
William Wilberforce và cuộc chiến nhằm bãi bỏ chế độ nô lệ của
ông. Nhiều chính trị gia khác lẽ ra đã ủng hộ lập trường của ông và
cùng chấm dứt chế độ nô lệ nhanh hơn nếu không có một thực tế
rằng: các chính trị gia có cử tri là những người được hưởng lợi từ
hoạt động buôn bán nô lệ luôn sợ nói lên quan điểm của mình trừ khi
có đủ tiếng nói từ những người khác. Các chiến lược bầu cử của họ
chủ yếu xoay quanh yếu tố rủi ro – nghĩa là được thiết kế sao
cho giảm thiểu rủi ro đối với sự nghiệp chính trị của họ.
Trong cuốn sách Thế lưỡng nan của người tù, William
Poundstone đã nêu một ví dụ gần gũi hơn. Các nghị sĩ Mỹ bỏ phiếu
ủ
ng hộ đề xuất sửa đổi Hiến pháp của Tổng thống George H.
Bush năm 1989, theo đó việc đốt quốc kỳ Mỹ sẽ bị quy thành tội
liên bang. Poundstone viết: “Phần lớn những người phản đối dự
luật đều cho rằng đó là sự xâm phạm quyền tự do thể hiện quan
điểm cá nhân. Nhưng đồng thời, họ sợ rằng nếu bỏ phiếu chống
lại dự luật… thì đối thủ của họ sẽ gắn cho họ cái mác là không ái
quốc”.
Săn nai đại diện cho những hoàn cảnh dễ đổ vỡ mà rất nhiều
người trên thế giới hiện nay đang phải sống cùng, đặc biệt khi
chúng gắn với việc gìn giữ quyền tự do cá nhân, tự do thể hiện quan
điểm hay thậm chí cả quyền tự do giữ bí mật các cuộc trao đổi riêng
tư. Chẳng hạn, gần đây tôi tới Tây Tạng và nhận thấy rằng mình
