về một nhóm dân làng đi săn nai: “Ai cũng biết rằng để săn được
nai, mỗi người phải đứng nguyên tại vị trí của mình. Nhưng nếu một
con thỏ rừng vô tình đi ngang phạm vi của bất kỳ thợ săn nào trong
nhóm, chắc chắn anh ta sẽ đuổi theo nó không chần chừ; và sau
khi bắt được con mồi, anh ta sẽ chẳng mấy bận tâm tới chuyện săn
nai nữa dù việc đó khiến những người bạn của anh ta vuột mất con
nai của họ”.
Rousseau coi câu chuyện là hình ảnh ẩn dụ cho mối căng thẳng
thường trực giữa sự hợp tác xã hội và tự do cá nhân. Ông nói (ở đây,
ông đang đề cập đến khế ước xã hội giữa cá nhân và nhà nước):
“Tự do thực sự đòi hỏi chúng ta phải từ bỏ một số sự tự do riêng để
có được tự do”. Đây chính xác là điều những người thợ săn kia sẽ làm
khi họ từ bỏ tự do của mình trong việc bắt một con thỏ rừng (một
thành công hiển nhiên) để hợp tác theo đuổi một mục tiêu lớn hơn
nhưng cũng ít chắc chắn hơn, đó là bắt nai. Skyrms đã chỉ ra một
sự tương đồng hấp dẫn với cách thức vận hành của nhiều xã hội
(nhất là những xã hội dân chủ): “Có thể coi vấn đề thiết lập hoặc
cải thiện khế ước xã hội là chuyển từ thế cân bằng Săn thỏ không
rủi ro sang thế cân bằng Săn nai rủi ro hơn, nhưng lợi ích thu về
cũng lớn hơn”.
Ô 3.6 - SĂN NAI.
Săn nai rất giống Thế lưỡng nan của người tù phiên bản
ngược: điểm cân bằng Nash và vị thế thắng lợi là “hợp tác, hợp
tác” chứ không phải “gian dối, gian dối”. Nghe có vẻ lý tưởng, song
chúng ta hãy thả hai nhân vật tham gia Bernard và Frank ra đi săn
ngoài hoang dã để xem thực tế sẽ ra sao nhé:
