đa dạng của muôn loài bằng các chiến lược sinh tồn khác nhau.
Các lý thuyết gia trò chơi chỉ ra rằng chúng ta có thể sử dụng thế
cân bằng tương tự để hạn chế trường hợp gian lận trong thế lưỡng
nan Kẻ ngồi không hưởng lợi. Ở đây, tôi sẽ xem xét cách xuất hiện
của thế cân bằng đó, cũng như chúng ta có thể làm gì để vận dụng
nó trong thực tế.
Tôi bắt đầu với trò chơi gồm hai người. Có lẽ chúng ta đều đã
biết luật chơi đơn giản của trò này. Người chơi phải đồng thời đưa
tay phải ra và bàn tay thể hiện những biểu tượng đã được thống
nhất từ lâu, tượng trưng cho “búa” (bàn tay nắm lại), “bao” (bàn tay
mở ra), hay “kéo” (ngón tay trỏ và ngón tay giữa chìa ra). Nếu hai
người cùng ra hai biểu tượng giống nhau thì họ sẽ hòa. Nếu khác
nhau, ta sẽ phân định thắng thua theo nguyên tắc: “búa” đập “kéo”,
“bao” bọc “búa” và “kéo” cắt “bao”; vì thế, những người giành
chiến thắng trong ba kết quả này lần lượt là những người ra búa,
bao và kéo. Thật dễ hiểu.
Kéo-búa-bao là một trò chơi có tổng bằng 0. Chẳng hạn, nếu
cộng 1 điểm cho người thắng, trừ 1 điểm của người thua và cho kết
quả hòa là 0 điểm, thì tổng số những lần thắng, thua và hòa trong
trò chơi luôn luôn bằng 0. Đối với các lý thuyết gia trò chơi, điều
này chỉ mang một ý nghĩa – họ có thể vạch ra chiến lược tối ưu từ
nguyên tắc Minimax. Điều này dẫn tới một kết luận hiển nhiên
bằng trực giác: phương thức tiếp cận tốt nhất khi không có bất
kỳ thông tin nào về ý định của đối thủ là sử dụng một chiến lược
kết hợp, tức là ra búa, bao và kéo một cách ngẫu nhiên với tỷ lệ
ngang nhau. Khi cả hai người chơi cùng áp dụng phương pháp này, cả
hai sẽ có cơ hội thắng, thua hay hòa ngang nhau.
Nét hấp dẫn tâm lý của trò chơi nằm ở chỗ cả hai bên đều cảm
thấy họ nắm quyền kiểm soát, bởi họ được lựa chọn bước đi của
mình. Điều này có nghĩa rằng nếu họ phát hiện được đối phương
