KHẢO LUẬN VỀ ÔNG PHAN THANH GIẢN - Trang 116

tỉnh ở về phía Nam sông Trường (Trường Giang). Triều đình Trung Hoa
nhờ có ngoại quốc tiếp tay nên đánh tan nhóm nội phản và bình định các
tỉnh phía Nam. Tàn dư của Thái Bình Thiên Quốc gồm có 3 nhóm Cờ
Vàng, Cờ Đen, Cờ Trắng, tất cả khoảng 3,000 người do Ngô Côn làm đầu
lãnh chạy trốn, tràn sang biên giới phía Nam để bắt đầu cướp phá gây tàn
hại cho dân chúng Đại Nam ở các tỉnh giáp giới với Trung Hoa. Sau khi
Ngô Côn chết, 3 nhóm giặc Cờ hiềm khích, tranh giành quyền lợi với nhau:
ở miền thượng du Bắc Việt thì nhóm thổ phỉ Cờ Đen do Lưu Vĩnh Phúc
cầm đầu quấy nhiễu vùng lãnh thổ Lào Cai, và nhóm thổ phỉ Cờ Vàng do
Hoàng Sùng Anh cướp bóc mạn Hà Giang. Chính quyền nhà Nguyễn ở Bắc
Việt bất lực không thể dẹp yên giặc thổ phỉ ở vùng biên giới cho nên phải
chịu liên kết với nhóm Cờ Đen để chống trả nhóm Cờ Vàng, phó mặc vùng
Lào Cai cho Lưu Vĩnh Phúc trọn quyền làm chủ và mặc tình vơ vét. Thổ
phỉ Trung Hoa hoành hành khắp các miền Lạng Sơn, Cao Bằng, Thái
Nguyên, Tuyên Quang. Tàn dư của nhà Hậu Lê là Hoàng Tề lại nổi lên
thông đồng với đám cướp biển tàu-ô Trung Quốc cướp phá khắp vùng
Quảng Yên và Hải Dương mãi về sau mới bị quân thứ của tỉnh Hải Dương
bắn hạ ở huyện Thanh Lâm tuy nhiên giặc tàu-ô vẫn tiếp tục cướp phá ở
ngoài biển. Tháng 7 năm Nhâm Thân (1872) triều đình Huế phải cử danh
tướng Nguyễn Tri Phương làm Tuyên-sát đổng-sức đại thần ra Bắc lo việc
quân cơ và bình định nhưng cũng không đạt được một thành tích khả quan
nào.
*
Về thời điểm trao đổi hoà ước ngày 9 tháng 5 âl năm Nhâm Tuất/ niên hiệu
Tự Đức thứ 15 tức là ngày 5 tháng 6 d.l năm 1862, trong phiếu trình của
Bonard được đăng lại trên tập san Revue Maritime et Coloniale có ghi rõ là
phái đoàn sứ Pháp-Y Pha Nho khởi hành từ Sài Gòn ra Đà Nẵng vào ngày
2 tháng 4d.l năm 1863, đến vụng cảng Đà Nẵng ngày 5 tháng 4 dl, và đến
kinh đô Huế ngày 10 tháng 4 dl. năm 1863.
Phái đoàn sứ của Pháp gồm có: cầm đầu là đề đốc ủy nhiệm Bonard, thống
đốc, chỉ huy trưởng quân đội Pháp ở Nam Kỳ, đại sứ toàn quyền của hoàng
đế Napoléon III; đại tá hải-lục quân Reboul, tổng tham mưu