KHẢO LUẬN VỀ ÔNG PHAN THANH GIẢN - Trang 146

plus, écrivait-il au ministre de la marine, je prendrai ces trois provinces;
mais aurais je assez le monde pour les garder? Je dois m attacher à ne pas
faire un pas en arrière. Notre prestige en dépend." (A. Schreiner; sách đã
dẫn; trang 195).
Như vậy, người Pháp dừng lại không phải vì họ nghĩ rằng như thế đã đủ để
bó buộc triều đình nước Đại Nam thay đổi chính sách ngược đãi đạo gia tô,
một tôn giáo xa lạ do những người Âu Châu-trong đó người Pháp chiếm
một tỷ số lớn- nhập cảng vào nước Đại Nam. Vấn đề ngược đãi đạo Gia tô
chỉ là một cái cớ nhỏ khởi đầu để cho người Pháp có thể thi hành chính
sách xâm lăng thuộc địa của họ. Tham vọng thuộc địa của người Pháp
không dừng lại nơi tỉnh Mỹ Tho.
Tham vọng của người Pháp không những được phát hiện từ những thái độ
hiếu thắng quân phiệt của những kẻ cầm đầu Bộ Hải Quân và Thuộc Địa
của chính phủ Pháp ở Paris mà còn có thể phát hiện từ những cấp thừa hành
trong đoàn quân viễn chinh xâm lược Pháp mà điển hình là Francis Garnier.
Fracis Garnier (1839-1873):
Trong một quyển sách có tựa đề Nos Premières Années Au Tonkin tác giả
Paulin Vial (1831-1907) có đoạn viết về Francis Garnier như sau:
"A cette époque, Garnier avait 34 ans. Intelligent, instruit, courageux, doué
une ambition ardente, partout où il avait servi il avait attiré l attention de
ses chefs et de ses camarades. Il avait pris part à l expédition de Chine et de
Cochinchine sous les ordres de l amiral Charner (1860-1861).
Revenu à Saigon à la fin d Avril 1863, il fut admis, sur sa demande, dans l
administration des affaires indigène par décision de l amiral de la
Grandière. Il servit à Cholon en qualité d inspecteur stagière sous les ordre
de M.Gaudot, auquel il succéda en 1865. En 1866, il avait été designé, sur
sa demande, pour faire partie de la Commission d exploration du Mékong,
commandée par M. de la Grée, capitaine de frigate.
Parti de Saigon le 5 juin 1866, il y rentra en octobre 1868, ramenant le
cercueil de son chef qui repose dans le cimetière de Saigon.
Il était allé ensuite à Paris où il dirigea la redaction de cet important voyage
qui fait tant d honneur à notre pays.