KHẢO LUẬN VỀ ÔNG PHAN THANH GIẢN - Trang 166

Người ta thấy rằng nếu cộng thêm vào các phần đất đang canh tác một diện
tích 80,000 héc-ta sau một thời hạn gieo trồng lúa thóc thì sẽ có một vùng
đất trồng trọt là 2,000 cây số vuông. Thêm vào đó, 500 cây số vuông đất
vườn trồng hoa màu chia cắt vụng vặt đến mức không thể đưa vào bàn liệt
kê vừa mới trình bày ở phần trên; 2,000 cây số vuông sông rạch, đồng lầy,
đường xá, nhà cửa vân. . .vân . . ., nâng con số nầy lên thành 4,000 cây số
vuông. Như vậy, diện tích 3 tỉnh của chúng ta là 8,000 cây số vuông. Trong
diện tích nầy thì 3,500 cây số vuông là đất hoang hay rừng đang chờ đợi
chúng ta khai thác trong tương lai. Các phần đất nầy phần chính nằm ở phía
Bắc tỉnh Gia Định và tỉnh Biên Hòa, tức là những vùng trù phú hơn hết của
lãnh thổ Nam Kỳ thuộc Pháp. Vì là vùng đất cao và khó tưới nước hơn là ở
các vùng đất ven biển cho nên không thể cấy trồng lúa thóc theo tập tục của
người dân An Nam và như chúng ta đã thấy, ngoài ngành nông nghiệp
trồng lúa thì tất cả những vùng đất màu mỡ khác vẫn còn nằm trong tình
trạng phôi thai mặc dù chúng có tất cả những khả năng sản xuất tuyệt hảo.
Các vùng đất phía Bắc phì nhiêu không bị ô nhiễm nầy nếu được khai khẩn
trồng cây thuốc lá, bông vải, đường mía, dâu tằm thì đây là một sự phát
triển lớn lao hiện nay đang chờ đợi chúng ta.
Đừng cho rằng thiếu bàn tay nhân lực để cáng đáng cho nhu cầu phát triển
nầy. Nếu kiểm kê một cách nghiêm chỉnh thì số dân trong vùng đất thuộc
địa của chúng ta hiện giờ lên tới 1,100,000 dân so với mức bình thường là
1,400,000 dân và nếu như sự thiết đặt cơ sở của chúng ta được thực hiện
một cách lâu dài và hòa bình được bảo đảm thì số dân số bình sẽ đạt lại
mức bình thường nầy trong một tương lai rất gần.
Như vậy mật độ phân bổ cư dân là 160 trên 1 cây số vuông, một mật độ cao
so với nhiều nước ở Âu Châu. Một điểm khác cần lưu ý ở đây là hầu hết
dân bản xứ sinh sống theo nông nghiệp còn thợ thuyền, lái buôn thì hầu
như hoàn toàn thuộc về những khách di dân Ấn Độ và Trung Quốc.
Như vậy, không những chúng ta không phải sợ thiếu bàn tay nhân lực để
khai phá và canh tác ở Nam Kỳ hạ, chúng ta còn có thể cung ứng nguồn
nhân lực đó và chúng ta đã thực hiện điều nầy cho thuộc địa của chúng ta ở
vùng Bourbon.