KHẢO LUẬN VỀ ÔNG PHAN THANH GIẢN - Trang 194

lún sình kẹt lại một mình và bị bọn Giặc Cờ Đen đâm chết. Không thấy ông
quay về thành, đồng đội của ông đi tìm và gặp thấy thân xác cụt đầu của
ông . Xác của ông được mang về Sài Gòn và được chôn cất vào năm 1875
bên cạnh ngôi mộ của Doudart de Lagrée.
Đó là cuộc đời của một nhà thám hiểm tiền phong tạo lập sự hiện diện của
người Pháp trên vùng đất Á Châu. Với vai trò đóng góp của ông trong cuộc
thám hiểm dòng sông Mê-kong, với những phản ảnh của ông về những
chuyến du hành ở Trung Quốc và tầm hiểu biết sâu rộng của ông về đất
nước nầy cùng với với những tác phẩm của ông kể lại những chuyến thám
hiểm, Francis Garnier luôn luôn được xem như là một trong các nhà thợ
kiến tạo lối đi vào vùng Á Châu cho người tây phương.
Vào đêm 1 và 2 tháng 3 năm 1983, hài cốt của Francis Garnier được bốc
mộ và hỏa thiêu (cùng một thời điểm hỏa thiêu hài cốt của Doudart de
Lagrée). Hai hủ cốt tro đã được Tổng Lãnh Pháp ở Sài Gòn tiếp nhận vào
ngày 2 tháng 3 năm 1983. Tàu chiến Jeanne d Arc do hạm trưởng
Merveileux du Vignaux đã đưa cốt tro của hai nhà thám hiểm về Pháp.
An vị cốt tro của Francis Garnier
Vào ngày thứ năm 23 tháng 4 năm 1987, trong một buổi lễ đơn sơ và cảm
động. hủ đựng cốt tro của Francis Garnier đã đực giao phó cho hạm truởng
hộ tống hạm (H) Besancon, con cháu nối dõi của người lính thủy vang
danh, mang đến thành phố Paris để được đặt an vị vào một tượng đài kỷ
niệm được xây cất tại ngả tư đại lộ Saint Michel và đường d Assas.
Hiện diện trong buổi lễ an vị, ngoài những người thân thuộc trong gia tộc
của Francis Garnier trong đó có hạm trưởng hộ tống hạm Besancon, cựu
thiếu tá hạm trưởng chiến hạm thám báo Premier maître L Her, phó đề đốc
đội tàu chiến Denis đại diện tham mưu trưởng Hải quân, đại úy hạm trưởng
tàu Cottin chỉ huy trưởng hải quân vùng Paris. Một đội hải quân của vùng
Paris dàn chào danh dự . Ông phó thị trưởng thành phố Paris, ông tổng
trưởng bộ ngoại giao và đại diện của tổng thống nước Pháp chủ trì buổi lễ
an vị.
Cốt tro của Francis Garnier từ ngày đó đã rời bỏ màn đêm Đông Dương để
trở về với lòng đất của Paris.