KHẢO LUẬN VỀ ÔNG PHAN THANH GIẢN - Trang 263

nhận tên đường Nguyễn Huệ mặc dù 2 nhân vật lịch sử nầy là hai kẻ thù
đối nghịch không đội trời chung.
Người miền Nan kính trọng ông Hoàng Diệu ngang với sự kính trọng của
họ đối với ông Phan Thanh Giản mà không cần thắc mắc ông nầy là gốc
Quảng Nam miền Trung còn ông kia là gốc Vĩnh Long miền Tây. Dân
chúng miền Nam biết rằng Trương Định chống đối Phan Thanh Giản
nhưng đường phố ở Sài Gòn vẫn có tên của ông Định. Tại sao lại có tình
trạng như thế? Bởi vì dân chúng Nam Kỳ chỉ cần nhìn vào một khía cạnh
đơn giản: tất cả các nhân vật lịch sử vừa kể đều chết vì giặc Pháp xâm lăng
Việt Nam và vì sự suy đồi bất lực của triều đình Tự Đức.
Từ năm 1945 đến 1975, tại miền Nam, sử sách dùng trong các trường học
không có gì thay đổi: chính phủ miền Nam không tự mình đứng ra chỉ đạo
viết lại lịch sử dân tộc theo nhu cầu chính trị của từng giai đoạn chiến tranh
giữa hai miền Nam Bắc. Nơi các trường trung học, các học sinh có chào cờ,
có suy tôn tổng thống nhưng không có chương trình tố Cộng hay chiến dịch
dạy học hạ bệ các nhân vật lịch sử thuộc các triều đại phong kiến trước năm
1945. Những sách vở, báo chí tuyên truyền chống Cộng do chính phủ miền
Nam chủ xướng chỉ nhắm thẳng vào chế độ cai trị ở miền Bắc vào lúc đó
mà thôi. Chưa được thấy có sách vở báo chí ở miền Nam vào lúc đó bêu
rêu hai nói xấu một nhân vật lịch sử nào của các triều đại phong kiến Việt
Nam được đảng và nhà nước ở miền Bắc lựa chọn làm mẫu mực tôn vinh
và viết lại lịch sử dân tộc. Tại miền Nam vào lúc đó cũng chưa thấy có dư
luận hoặc chiến dịch nào nhằm "hạ bệ" hay lên án những nhân sĩ trí thức
của miền Bắc còn sót lại từ thời đại nhà Hậu Lê và trở thành hàng thần của
nhà Nguyễn.
Trong thời kỳ quân xâm lược Pháp đánh phá Nam Kỳ, không thấy có một
nhân sĩ nào ở Bắc Kỳ có ý kiến hoặc đứng ra tự động mộ nghĩa quân từ
miền Bắc để đưa vào Nam tiếp viện cho ông Trương Định. Phải chăng họ
là những nhân sĩ ăn gạo của nhà Nguyễn Gia Long nhưng vẫn ngấm ngầm
hoài vọng về nhà Hậu Lê và nhà Hồ Tây Sơn, luôn luôn mong ngóng sự
sụp đổ đến với dòng họ nhà Nguyễn dù nguyên cớ sụp đổ đến bất cứ từ
đâu?