KHẢO LUẬN VỀ ÔNG PHAN THANH GIẢN - Trang 27

accomplis, n a approuvé que deux clauses, le libre exercice du culte
chrétien et l admission de l ambassadeur espagnol à prendre part au traité.
Votre Excellence s est plainte constamment de l exagération de mes
demandes, mais tout en m assurant de son vif désir de la paix, elle a jusqu à
présent évité de formuler d une manière précise les concessions qu elle
consentirait à nous faire.
Votre Excellence a plusieurs fois fait remarquer qu en retour des avantages
que nous réclamions, nous n avions aucune compensation à lui présenter, et
que la cession de la province de Saigon équivalait à celle de toutes les
provinces de l Ouest de la Basse-Cochinchine.
J aurai l honneur de répondre encore que la paix permettra à l empire d
Annam de faire sûrement et avantageusement le commerce; de cesser d être
sous le coup de nouvelles attaques de notre part; de pouvoir communiquer
avec les provinces de l Ouest, qui sont exposées dans ce moment à
échapper à sa domination.
Si la guerre, au contraire, se prolonge, la situation de l empire ne peut
manquer de s aggraver. Votre Excellence, sans nul doute, a dû déjà
remarquer cette tendance." (A.Schreiner; sách đã dẫn ; trang 208, 209).
Tạm dịch:
"Sở dĩ bản chức chưa hồi đáp ngay lá thư của ngài là vì bản chức đinh ninh
rằng trong văn thư trước đây bản chức đã thông báo đầy đủ chi tiết các cơ
sở mà theo đó đôi bên chúng ta có thể dựa vào để đi tới một kếc cuộc hòa
bình lâu bền.
Tuy nhiên, vì sợ rằng có điều thất thố, bản chức sẽ tổng hợp lại các điều
kiện mà bản chức cần bàn định:
1 Tự do theo đạo Gia tô.
2) Trao nhượng thành phố Sài Gòn và tỉnh thành Gia Định.
3) Trao nhượng tỉnh Mỹ Tho và cá vùng đất phụ cận của tỉnh nầy.
4) Trao nhượng Thủ Dầu Một nằm trong tỉnh Biên Hòa.
5) Tự do lưu thông trên sông rạch miền Tây.
6) Người Âu Châu tự do đi lại trong nội địa nước Đại Nam, tuân thủ luật lệ
của nước nầy