hiện đang bị quân xâm lược chiếm giữ kể cả phải hy sinh xương máu một
cách vô ích binh sĩ của triều đình cũng như dùng chiêu bài ứng nghĩa để
khích động dân chúng nổi dậy kháng chiến chống Pháp.
*
"Về khoản cắt đất bồi ngân, hai viên ấy đã làm, phần nhiều chưa hợp . . .",
đây là ý kiến của mấy ông quan đại thần tai to mặt lớn trong cơ quan Cơ
Mật Viện mà thâm ý ác độc gán tội cho người khác đã hiện rõ ràng: Ai cắt
đất bồi ngân? Cắt đất nào, ở đâu? Phải chăng là Sài Gòn, Gia Định, Biên
Hòa, Mỹ Tho, Vĩnh Long?
Xin thưa: các vùng lãnh thổ nầy có còn thuộc quyền kiểm soát của triều
đình Huế nữa đâu để mà cắt với xén! Bồi ngân? Ai đã xin chuộc đất bằng
tiền, ai ấn định khoản tiền chuộc và chi phí chiến tranh? Xin thưa: không
phải là do hai ông Giản và ông Hiệp tự ý đứng ra làm việc đó và nếu hai
ông ấy có ý muốn làm như thế thì cũng chẳng thể được vì hai ông chỉ là đại
diện của một triều đình chiến bại đến cầu xin ân huệ của một kẻ xâm lăng
thắng trận! Kẻ chiến thắng ra điều kiện, kẻ chiến bại không có quyền đặt
điều kiện, đó là một sự thật phủ phàng đã có từ ngàn xưa!
*
C/ - Nội dung của định ước năm Nhâm Tuất (1862)
Nguyên văn bản định ước năm Nhâm Tuất (1862) bằng tiếng Pháp như sau:
