9. BỆNH LÝ CỦA CÁC BONG BÓNG
Theo lý thuyết tài chính truyền thống, các bong bóng không tồn tại. Cổ phiếu, nhà
ở và mọi thứ khác đều được định giá bởi các thị trường “hiệu quả”, bao gồm các nhà
đầu tư thận trọng, có lý trí. Vì sự tồn tại của bong bóng ngụ ý rằng các định giá đã
tách ra khỏi các giá trị hợp lý cơ bản, vốn không có chỗ theo quan điểm về thế giới
này. Nhiều nhà nghiên cứu đi theo xu hướng này đã được chuẩn bị để chấp nhận
rằng không phải tất cả các nhà đầu tư đều có lý trí ở mọi thời điểm. Nhưng họ tin
rằng ngay cả khi có các nhà đầu tư không có lý trí , được gọi là những nhà đầu tư
không có thông tin về những gì được mua bán (noise trader) thì cũng sẽ có đủ số
người tập trung vào các giá trị cơ bản để lướt qua những người kia.
Với hầu hết các nhà đầu tư hiện hữu, nhận định rằng các bong bóng không tồn tại
nghe có vẻ rất khác thường. Đôi khi nhận xét đó được dựa trên lý lẽ rằng giá tài sản
khá cao trong một giai đoạn đặc biệt đã được biện hộ bởi những điều cơ bản. Ví dụ
như trong chương 2, chúng ta đã nghe về một nghiên cứu tranh luận rằng thị trường
chứng khoán Mỹ vào năm 1929 đã bị định giá thấp dựa trên các xu hướng lợi nhuận
và cổ tức.
Một nghiên cứu khác cũng cho ra kết quả như vậy đối với thị trường
chứng khoán Đức năm 1927, khi một bong bóng bị cho là do các cấp chính quyền
chủ tâm chọc thủng.
Nó ngụ ý rằng chính các cấp chính quyền đã bị đổ trách
nhiệm là đã tạo ra cả hai vụ sụp đổ ở Mỹ và Đức bằng cách cố gắng châm nổ những
gì họ xem là bong bóng một cách sai lầm.
Các tác giả khác đã cho rằng mặc dù các đợt bùng nổ giá tài sản đặc biệt hóa ra
không được chứng minh là đúng vào phút cuối, nhưng kỳ vọng tại thời điểm đó lại
rất hợp lý.
Liên kết chặt chẽ với phân tích này là lý lẽ rằng cho dù sau đó nó
trông giống như một bong bóng, thì ở thời điểm đó cũng không thể được định nghĩa
một cách rõ ràng như một bong bóng. Nói cách khác, bong bóng chỉ có thể được
nhận diện sau sự kiện, khi sự bùng nổ đã diễn ra.
Quan điểm này về thị trường được dựa trên “Thuyết thị trường hiệu quả”
(efficient markets hypothesis - EMH) và được công nhận rộng rãi trong thế giới học
thuật. Một phần lý do cho sự hấp dẫn của nó là bởi thuyết này gắn kết một cách chặt
chẽ với phần còn lại của lý thuyết kinh tế tiêu chuẩn theo phong cách tân cổ điển,
trong đó cũng giả định hành vi lý trí của người tiêu dùng và doanh nhân. Nếu các thị
trường luôn được định giá đúng thì chúng đang đưa ra chính xác các tín hiệu đúng để
các doanh nghiệp biết cách phân bổ nguồn lực. Hầu hết các nhà kinh tế học đều rất
