4. BONG BÓNG CHỨNG KHOÁN THẬP NIÊN 1990
VÀ THỜI KỲ TẠO LẠM PHÁT (23)
Một điều gần như chắc chắn rằng nếu không xảy ra bong bóng chứng khoán
những năm 1990 thì nền kinh tế đã trở nên tốt đẹp hơn. Tuy nhiên theo ông Alan
Greenspan, khi đó là Chủ tịch Cục Dự trữ Liên Bang, sẽ khó có thể kiềm chế thị
trường, đồng thời sẽ là một việc làm vô cùng nguy hiểm nếu cố tình làm xẹp bong
bóng. Những người đối lập với ông phản đối rằng chính sách tiền tệ thắt chặt hơn
vào 1997-1999 có thể kiểm soát bong bóng. Hơn nữa, họ cho rằng Greenspan đã
phạm sai lầm khi gần như là một người cổ động chứng khoán. Trong giai đoạn
1997–2000, ông hầu như không quan tâm tới những thảo luận về hiện tượng “hồ hởi
vô lý” trước đó, thay vì thế ông đề cao những ưu điểm của “nền kinh tế mới” và cho
rằng không có lý do gì để nghi ngờ những định giá thị trường.
Khi bong bóng vỡ tung vào năm 2001, Greenspan nhanh chóng quay sang giải
quyết hậu quả. Và vào thời điểm đó, hậu quả mà bong bóng thị trường những năm
1990 gây ra nhẹ hơn nhiều lần so với Cuộc Suy thoái của Hoa Kỳ vào những năm
1930 hay so với những gì Nhật Bản phải trải qua gần đây. Cuộc khủng hoảng vào
năm 2001 tại Hoa Kỳ ở mức khá nhẹ và tỷ lệ thất nghiệp chỉ tăng 2,5 điểm phần
trăm. Thậm chí thị trường chứng khoán cũng không sụt giảm nghiêm trọng như hai
cuộc khủng hoảng trước, ít nhất là nếu tính theo các chỉ số tổng quát hơn. Mức thấp
nhất của chỉ số S&P 500 trên thị trường Hoa Kỳ vào năm 2002 chỉ giảm chưa đến
50% so với mức cao kỷ lục vào năm 2000, trong khi đó mức sụt giảm của Hoa Kỳ
những năm 1930 và Nhật Bản những năm 1990 lên tới 80-90%. Tất nhiên cổ phiếu
công nghệ không giữ vững tốt được như vậy. Ví dụ như chỉ số NASDAQ giảm tới
78%.
Mặc dù bong bóng sụp đổ nhưng vào năm 2002 nền kinh tế dần được hồi phục và
giai đoạn 2003-2007 mức tăng trưởng GDP trung bình đạt tới 2,8%. Tỷ lệ thất
nghiệp tăng cao kỷ lục 6,3% vào tháng 7/2003 và sau đó giảm dần còn 4,4% vào
năm 2006. Những diễn biến này khiến một số nhà quan sát khá ngạc nhiên, bởi vì họ
cho rằng thời kỳ phục hồi kinh tế năm 2002 sẽ không có kết thúc tốt đẹp, hay nói
cách khác, đó chỉ là mở đầu của một thị trường giá xuống mới và một thời kỳ suy
giảm kinh tế khác. Rất nhiều người đã đề cập tới tâm lý của các nhà đầu tư, cho rằng
khi một bong bóng nổ tung và tâm lý bong bóng thay đổi, sẽ rất bất bình thường nếu
cổ phiếu dừng tuột dốc trước khi trở nên siêu rẻ. Điều này hoàn toàn đúng với hai thị
