KHO TÀNG TRUYỆN CỔ TÍCH - Trang 1382

cơm cho Sọ dừa ăn, một hôm nấp một chỗ rình xem thì thấy từ trong trái
dừa xuất hiện một tràng trai trẻ và đẹp. Cô rất ngạc nhiên và cũng rất vui
mừng. Về sau hai người yêu nhau và lấy nhau, sống rất sung sướng .
Những truyện có mô típ người (nữ) kết hôn với vật (nam) và vật mang hai
giai đoạn biến hóa: người đội lốt vật, vật trở thành người là kiểu truyện khá
phổ biến ở nhiều dân tộc. Sau đây là một số truyện của các dân tộc an hem,
hình tượng đã thay đổi đi nhiều nhưng vẫn còn rõ nét.
Truyện của đồng bào Ê-đê Chồng cóc:
Một hôm YRít đi làm rẫy bắt được một con cóc vàng đem về toan làm thịt.
Nhưng cóc bảo để mình sống sẽ giúp chăn gà giữ lúa cho. YRít bèn giữ cóc
lại nuôi bảo trông coi thóc phơi. Cóc làm tròn, vì khi nào sắp mưa cóc đều
biết trước. Một hôm trời thình lình đổ mưa, cóc nhờ cô hàng xóm là Hơ-bia
chuyển thóc hộ. Hơ-bia không đáp nhưng cũng rình xem cóc làm ăn thế
nào. Cóc gọi mãi Hơ-bia không được bèn hóa thành một chàng đẹp khỏe,
chuyển thóc trong một nhoáng là xong. Đoạn trở lại lốt cóc. Từ đấy Hơ-bia
ốm tương tư, bà mẹ tra gạn mãi, biết con gái mê cóc, mới cho hai bên lấy
nhau, chia cho một cái nồi đồng đã rạn rồi đuổi đi. Đến một đám rừng
hoang, cóc hóa phép thành một tòa nhà rất đẹp có đủ các thứ của cải, người
hầu và súc vật. Hơ-bia thấy vậy liền lẻn vào xé lốt cóc. Từ đó cóc giữ mãi
hình người và giàu có nhất vùng. Hai vợ chồng có đông con cháu .
Truyện của đồng bào Ja-rai (Djarai) Chàng lợn.
Bà già Pôm ở với cháu gái là Lúi (lúi = út). Một hôm Lúi cùng bà đi hái
bong, nhân khát đi tìm nước. Thấy một cái nấm có nước đái lợn rừng, nàng
không nghe lời bà, uống nước ở cái nấm ấy về nhà tự nhiên có mang, đẻ ra
được một con lợn. Vì xấu hổ cho cháu, bà Pôm chôn lợn nhưng mấy lần
đắp đất kỹ càng, về nhà đã thấy lợn về trước rồi. Nghe tin Lúi đẻ lợn, pơ-
tao là tù trưởng giàu có đến xem, bà cháu nói dối nhưng lợn đã tự khai cho
pơ-tao biết. Khi pơ-tao về không mang lợn theo nhưng thấy lợn nằm gọn
trong gùi, mấy lần pơ-tao bắt trả về cho Lúi nhưng khi về đến nhà mình,
lợn đã có mặt ở đấy rồi, pơ-tao đành phải nuôi lợn. Pơ-tao có con gái đẹp là
Hơ-bia thường đi chăn trâu đàn. Một hôm bận đi tát cá, lợn xin đi chăn
thay. Không ngờ lợn chăn giỏi, Hơ-bia đi rình thấy lợn lột xác thành một