rận). Biết thế, Nù Nág trả miếng lại mụ (lấy hạt lanh rang nổ to hơn để nói
rận Gầu Rềnh to). Ngăn trở không được, mụ tìm cách đánh tráo. Đợi hai
người ngủ say, mụ bế Gầu Nà ra chỗ khác thay Gầu Rềnh vào, nhưng Nù
Náng biết lại lén mang Gầu Nà về. Mụ dì không ngờ có việc ấy, bèn lấy sáp
ong gắn mắt lại không biết đấy là con mình. Mờ sáng hai người trốn đi, khi
mụ dì biết con mình bị đánh tráo thì đã không kịp.
Đoạn thứ hai, nhờ quạ chỉ, Gầu Rềnh cũng tìm được đến với Nù Náng. Một
hôm Gầu Rềnh rủ Gầu Nà ra suối tắm, rồi cầm dao đâm chết, khi về tự
nhận mình là Gầu Nà. Ở đây Gầu Nà cũng hóa thành chim "là lẩy" bay về
với chồng và con. Lại bị Gầu Rềnh giết, rồi lại tái sinh làm ba cây bương.
Bương lại bị chặt, đốt thành tro. Một bà già Đang Pa (bà Ma) đến xin tro,
về sàng nhặt được một cái nhẫn, bèn bỏ vào hũ. Một cô gái cũng từ cái hũ
hiện ra dọn cơm canh cho bà, về sau cũng bị bà rình bắt được. Bà đập vỡ
cái hũ để cô khỏi biến đi và bắt đi chăn bò. Cô gái (tức Gầu Nà) gặp lại
con, nhờ đó vợ chồng tái ngộ, nhưng bà Đang Pa không cho lấy. Bụt vẽ cho
cách cưỡi ngựa cướp vợ và tung tro ớt ra sau để cho bà Đang Pa không
đuổi được. Đoạn thứ ba kết thúc, cũng như các truyện trên. Gầu Nà bày cho
Gầu Rềnh đổ nước sôi lên người cho đẹp. Gầu Rềnh chết. Gầu Nà cắt thịt
làm cỗ mời dì đến ăn. Ăn xong, mẹ vào thăm con gái, mở chiếu ra chỉ thấy
một cặp vú và một con lợn, mụ lăn ra chết. Nhưng hồn mẹ con lập tức hóa
thành hai cây gạo to ngăn cách hai vợ chồng Nù Náng không cho gặp nhau,
hễ đục cây thì lỗ thủng liền lại ngay. Nù Náng bèn hóa thành cỏ tùa túa
(một loại lanh), Gầu Nà hóa thành ong "mua", đứa con hóa thành chim lược
có mỏ dài. Loại chim này thường đến ăn mật ong mà ong không đốt vì theo
người kể ong là mẹ nó [18] .
Có nhiều truyện từ khắp Á, Âu, Phi có chung mô-típ mẹ cô gái mồ côi bị
biến thành bò.
Truyện Trung-quốc:
