bôi phân lợn phân chó vào lưỡi dao thì phép của mụ sẽ không còn mầu
nhiệm. Anh làm theo, liền tiêu diệt được mụ và mấy đứa cháu mụ, trừ được
mối họa cho dân.
Để tìm người anh ruột, anh đưa hai chị em cô gái lội theo dòng nước đục.
Gặp một con khỉ cái đang giặt quần, anh hỏi: - "Quần này có phải của anh
ta không?" Khỉ không đáp chỉ cười, anh rút dao chém chết. Gặp lại người
anh, sau khi tâm sự, người anh hỏi: - "Có thấy chị dâu giặt quần ngoài sông
không?" - "Chẳng thấy ai cả", em đáp, "chỉ thấy một con khỉ, em đã giết
chết rồi". "Đó là chị dâu mày đó". - "Bây giờ có hai chị em, anh lấy chị, em
lấy em, ta cùng làm ăn với nhau". Người anh tuy nhận lời lấy chị, nhưng
thấy vợ em đẹp nên có ý muốn chiếm. Một hôm hắn bảo em trèo cây hái
quả, rồi chặt, cây đổ làm em rơi xuống hố sâu. Đoạn hắn bỏ về nói dối là
em đã chết, bắt em dâu phải lấy mình. Con chó chín đuôi thấy vắng chủ bèn
đi tìm, thấy chủ dưới hố sâu bèn thò đuôi xuống cho chủ nắm kéo lên,
nhưng mỗi lần kéo là một lần đứt đuôi, đứt đến tám lần vẫn không lên
được. Chủ bảo chó về lấy cho mình một con dao, một cái gậy ném xuống
hố. Có dao, người em gọt một cái còi (chu uýt), khi thổi lên các giống vật
tập hợp trên miệng hố say sưa nghe. "Ai cứu được ta lên, ta sẽ tặng chiếc
còi này!". Nhiều con vật đậu vào cây tre làm cho trĩu ngọn xuống hố, anh
chàng bám vào ngọn, được tre đưa lên mặt đất. Thấy giống vật cứu mình
quá đông anh nói: - "Bây giờ ta tung còi lên, ai cướp được thì giữ lấy!" Một
con diều hâu cướp được chiếc còi. (Vì vậy ngày nay diều có giọng hót:
"chu uýt chu uýt"). Người em thay hình đổi dạng làm người ăn xin, đến xin
ở chăn trâu cho người anh. Một đàn quạ ngày ngày đến trước nhà kêu: -
"Chủ ngồi ghế chủ chết, chủ chăn trâu chủ sống". Người anh tức mình lấy
tên nó ra bắn nhưng không trúng - "Để tôi thử bắn xem!" Người em nói vậy
và cầm lấy tên nỏ. Lập tức em chĩa vào ngực anh bắn một phát, chết[16].
Người Tày ở Cao-bằng còn có truyện Ông tiên hươu là một dị bản của
truyện vừa kể:
