tiện nghệ thuật ưu việt có tác dụng kích thích và nâng đỡ tinh thần của quần
chúng. Vừa thay thế cho tư duy thần thoại, vừa chịu ít nhiều ảnh hưởng của
thần thoại, truyện cổ tích trở thành một truyền thống sáng tác mới mẻ, hoặc
đậm tính chất kỳ ảo, hoặc đậm tính chất thế sự, nhưng nói chung dù kỳ ảo
hay thế sự thì nét nổi bật ở nó vẫn là nghệ thuật ngụ ý. Bằng hình thức dẫn
nhập lý thú, mỗi một truyện cổ tích thường đưa người nghe đi dần tới một
kết luận định sẵn, hoặc đi tới một lời khuyên bóng bẩy, kín đáo. Đúng như
nhận xét của Puskin (A.Pouchkine): "Truyện cổ tích là dối trá, nhưng trong
truyện cổ tích có những gợi ý, những bài học cho những cu cậu hảo tâm".
Gần đây, khi nói đến đặc trưng thể loại cổ tích, tác giả Mỹ học trongphôn-
clo (folklore) cũng trở lại ý này: "Truyện cổ tích khái quát hóa kinh nghiệm
sống của nhân dân dưới một hình thức mà mọi người có thể tiếp thu được
và có hiệu lực về mặt thẩm mỹ, và trong đời sống của bản thân nhân dân,
nó là một phương tiện giáo dục quan trọng đối với thế hệ trẻ"
Nói đến truyện cổ tích như là một công cụ để đấu tranh, một phương tiện
để góp phần vào việc giáo dục, tức là nói đến tính tư tưởng của cổ tích.
Cũng như truyện cổ tích của bất cứ dân tộc nào trên thế giới, truyện cổ tích
Việt-nam sản sinh trong sinh hoạt của dân tộc, nhất là trong những môi
trường gần gũi với cuộc sống thực tiễn, ở đó phẩm cách của dân tộc được
bộc lộ một cách trọn vẹn qua hoạt động sáng tạo của lớp người đông đảo
nhất và cũng giàu sức sống nhất. Thấm nhuần lòng yêu thiên nhiên xứ sở
và tinh thần nhân đạo, nội dung truyện cổ tích thường mơ tưởng đến một
cuộc sống tốt đẹp hơn, khát khao một sự công bằng xã hội vốn dĩ là niềm
mơ ước chung của nhân loại từ bao nhiêu đời nay.
Với ý thức và cảm quan thẩm mỹ lành mạnh, pha chút ngây thơ của người
bình dân, truyện cổ tích thường bộc lộ quan niệm cho rằng sự thật nhất định
sẽ thắng dối trá, cái thiện bao giờ cũng thắng cái ác, cái tích cực trước sau
sẽ đè bẹp cái tiêu cực; nó ca ngợi ngoài sự thông minh, tài trí, sức khỏe, là
những phẩm chất cao đẹp: lòng thủy chung, ngay thẳng, tính cương trực,
