KHẢO DỊ
Truyện trên được nhiều người truyền là sự tích thiền sư Dương Không Lộ
hay Nguyễn Minh Không với nhiều tình tiết phụ thuộc khác nữa (xem thêm
truyện Từ Đạo Hạnh, số 120, tập III).
Về chỗ trâu vàng, sách Truyện đức Lý quốc sư kể rằng: Con trâu vàng của
nhà Tống được người cháu Cao Biền đem bút thần điểm nhãn nên trâu trở
nên có cảm giác và hoạt động như trâu thật. Khổng Lồ biết vậy, nên khi về
nước đúc chuông xong, đánh một hồi rất dài và kêu. Trâu nghe tiếng liền
lồng sang đất Việt. Khi đến kinh đô Thăng-long thì tiếng chuông vừa dứt,
trâu đi vẩn vơ không biết chuông đâu mà tìm cả. Bấy giờ Cao Thị Na là
cháu Cao Biền làm một con diều giấy rất lớn, dùng bút thần điểm nhãn,
diều quả bay lên cao, Cao thị bèn cưỡi lên đi tìm trâu vàng. Diều bay đến
hồ Tây, trâu vàng sợ bèn lặn xuống hồ[2].
Ở đoạn kết có người kể khác, chuông không bị ném xuống hồ Tây nhưng
đến triều vua Lê, vua Chiêu Thống ra lệnh lấy hết chuông khánh đem về
đúc tiền, trong đó có quả chuông của Khổng Lồ. Khi quân sĩ mang qua
sông Lục Đầu, chuông tự nhiên lặn xuống nước không sức gì có thể kéo lên
được. Từ đó những khi thanh vắng, người ta thấy chuông nổi lên rồi lại lặn
xuống.
