143
với nhau thương hại cho anh chàng mù. Một con bảo Rai: - "Hãy ngửa mặt lên ta
cho mắt". Rai ngửa mặt và chim thả xuống hai hòn ngọc ñúng và hai hố mắt,
mắt lại sáng như xưa. Rai xuống nước bắt ñược con cá thần. Cá bảo ñưa mình
về nuôi. Sáng dậy, Rai thấy chỗ hồ cá ñầy vàng ngọc. Giàu có, Rai mời Run ñến
ăn giỗ. Biết vì sao mà em giàu, Run mượn con cá thần về nuôi, nhưng cá chỉ cho
giẻ rách và phân. Run giận, bắt cá ăn thịt. Rai ñem chôn xương cá ở một mảnh
ñất do một con gà chỉ cho, tự nhiên mọc lên hai cây tre ñầy lụa là gấm vóc vàng
bạc. Run lại ñến mượn cây tre về trồng, tre chỉ cho giẻ rách nên Run chặt ñem
ñun bếp. Rai ñi tìm tre và mang tro về hòa nước tắm: cả hai vợ chồng trở nên
ñẹp ñẽ, Run cũng lấy tro về tắm, nhưng giội xong thì trở nên ngứa ngáy, lông lá
mọc ñầy người. Rai ñược thần bảo nung gạch ñỏ bỏ gần chỗ Run tắm. Vợ chồng
Run ngồi lên bị bỏng ñít chạy lên rừng thành khỉ.
Người Khơ-me (Khmer) cũng có một truyện nói vì sao con khỉ ñỏ ñít:
Thỏ là chúa rừng, một hôm thuê thợ rèn tới rèn ñuôi rồi phân phát cho các loài
vật. Những con vật ñến sớm như công, trĩ, v.v... ñều chọn ñược ñuôi dài và ñẹp.
Những con ñến muộn như chó, v.v... vớ phải ñuôi xấu. Voi và cun cút ñến muộn
hơn thì ñuôi ñã hết cả, nhờ thợ rèn lấy cứt sắt rèn hộ nên cũng ñược ñuôi nhưng
ñuôi không xứng với người. Khỉ ñến sớm nhưng mải cười chê người khác, quên
mất mình chưa có ñuôi, mới nhờ thợ rèn vét số cứt sắt còn lại rèn cho mình.
Nhưng vì vội vã, ñuôi còn nóng ñã lắp vào nên ñít bị bỏng, ñành chạy vào rừng
sống qua ngày
1
.
1
. Đều theo Truyện cổ dân gian của các dân tộc Việt-nam, tập III
