158
KHẢO DỊ
Đoạn ñầu truyện này tương tự với truyện ngụ ngôn Con cua mà một tác giả vô
danh ñã ñặt thành vè gọi là vè Con cua hay Triều ñương cố sự phú.
Ông Trương Thủ Chí ñi câu dọc ghềnh thường thấy hai con cua nọ ñi ăn với
nhau. Một hôm cua vợ ñến kỳ lột, non da non thịt, yếu ñuối không ñi ñược. Lúc
ñó chỉ một mình cua chồng tha mồi về cho vợ rồi lại nằm ngoài cửa hang canh
gác kẻo sợ những con cua khác ñến ăn thịt.
Đến khi cua chồng lột nằm một chỗ, cua vợ ñã không chăm sóc lại còn rủ
chúng bạn tới ăn thịt chồng
1
.
... Cua ñực lại tứ chi chuyển lột,
Tay chân yếu mười phần còn một,
Xương thịt mòn muôn ngạch ñều không,
Lòng những tin có vợ nuôi chồng,
Hay ñâu nỗi say trai ñắm gái.
Nhớ thù quên ngãi,
Nhớ oán quên ân,
Vào trong hang cắt thịt xé thân,
Ra ngoài cửa ăn tươi nuốt sống...
2
.
Ông bèn ñem ñiều thấy ñược tâu lên vua. Vua có ý ñịnh thử xem giữa người
với cua có giống nhau chăng, mới cho rao khắp thiên hạ: hễ người nào có gan
giết ñược vợ thì sẽ: "Ngôi nhất phẩm quyền phong nhất thế: chức tam công lộc
hưởng thiên niên". Có một anh lực sĩ hám chức cao quyền trọng, liền ñến lĩnh
bảo kiếm nhà vua về ñịnh giết vợ, nhưng khi nhìn vào khe cửa thấy vợ nựng
con: thương cha con hiện ñang ở chốn sa trường sương gió. v.v... thì, không nỡ
hạ thủ, bèn trở về cung tự trói mình chịu tội.
Vua lại cho rao khắp thiên hạ: ai giết ñược chồng chém ñầu ñem nạp bệ rồng
thì sẽ "phong chức hướng tôn quận chúa". Có một nàng Nữ tố nghe vậy bèn giết
chồng, ñưa thủ cấp ñến nạp mong lĩnh thưởng. Nhưng vua ra lệnh phân thây Nữ
tố và tha bổng lực sĩ.
1
Theo Trương Vĩnh Ký. Chuyện ñời xưa, truyện Nhơn vật ñạo ñồng.
2
Vè Con cua
