159
Đoạn giữa truyện Sự tích con dã tràng chịu ảnh hưởng của tích Công Dã
Tràng trong Luận ngữ của Khổng Tử. Thiên V sách ñó chép: "[Khổng] Tử bảo
Công Dã Tràng là người có thể gả con gái ñược. [Tràng] tuy bị mắc trong vòng
dây trói nhưng không phải tội do mình làm. Bèn ñem con gái gả cho [Tràng]".
Người ta giải thích rằng: Công Dã Tràng là người nước Lỗ, học trò Khổng Tử,
hiểu biết tiếng chim. Nhà ông nghèo không ñủ ăn. Một hôm có con chim bay tới
nhà kêu rằng: - "Công Dã Tràng! Công Dã Tràng. Cọp bắt dê ở núi Nam, người
ăn thịt, ta ăn gan. Phiên phiến lên, chớ dùng dằng!". Công Dã Tràng lên núi bắt
ñược dê ñưa về làm thịt ăn. Không ngờ người chủ mất dê từng làm dấu riêng ở
sừng. Khi nhận ñược sừng dê ở nhà Công Dã Tràng, hắn cho là ông ñã ăn trộm
dê của mình bèn ñi cáo với Lỗ Công.
Công Dã Tràng kể rõ sự tình cho Lỗ Công biết, Lỗ Công không tin là thực, bắt
ông bỏ vào nhà giam. Khổng Tử biết Công Dã Tràng là người ngay thật, ñi minh
oan cho ông, nhưng Lỗ Công cũng không tha. Khổng Tử than rằng: - "Ở chốn
cùm trói, lẽ ñâu không có người ngay mắc nạn".
Không bao lâu con chim ấy lại bay tới nhà ngục kêu rằng: - "Công Dã Tràng!
Công Dã Tràng! Người nước Tề ñem binh sang! Sông Nghi-thủy ở ñầu ñàng,
kíp ngăn ngừa chớ nguy nan!". Công Dã Tràng bèn nói lại với người cai ngục
phi báo cho Lỗ Công biết. Lỗ Công sai quân ñi do thám quả có quân Tề sắp sang
ñánh. Lỗ Công mới biết Dã Tràng bị tội oan, bèn thả cho ông, cấp cho nhiều tiền
bạc. Lại phong cho ông làm ñại phu, nhưng Công Dã Tràng cho là nhờ chim mới
ñược làm quan nên không chịu nhận
1
.
Hoàng Khản giải rằng: Công Dã Tràng là người biết ñược tiếng chim. Một
hôm từ nước Vệ trở về Lỗ thấy một bà già ñứng bên ñường khóc, ông hỏi vì sao
mà khóc thì bà ta nói: - "Tôi ñợi con tôi mãi mà không thấy nó về". Công Dã
Tràng mách: - "Tôi mới nghe một bầy chim gọi nhau sang làng kia ăn thịt người,
vậy có lẽ là con bà ñó chăng?".
Người ñàn bà liền sang làng ấy tìm con thì quả nhiên có thật. Bà ta kiện quan,
cáo Công Dã Tràng vào tội giết người. Dã Tràng kêu oan, quan không nghe,
tống giam và hẹn rằng: - "Nếu cho quan trên thấy chứng cớ, ñúng sẽ tha".
Công Dã Tràng ở trong ngục ñược 60 ngày. Một hôm ông nghe trên mái nhà
có bầy hoàng tước nói với nhau chíu chít. Ông cười ầm lên. Chủ ngục hỏi vì sao
mà cười. Dã Tràng ñáp: - "Tôi nghe chúng nói: Bên bến Bạch-lưu, có xe chở
lúa, trâu nọ gẫy sừng, lúa ñổ tóe loe. Họ hốt còn dư, ta ñi ăn chừ". Chủ ngục tới
nói thấy quả như thế bèn báo với quan. Quan tha bổng cho Dã Tràng.
1
Theo Paulus Của. Chuyện giải buồn.
