188
Gần sáng, chú tiểu dậy thấy không còn lửa, nghĩ ñến phận sự, vội vã ba chân
bốn cẳng vượt mấy khu rừng tìm xuống làng xin lửa. Giữa ñường hắn gặp một
con cọp già ñòi ăn thịt. - "Tôi vui lòng ñể ngài xơi thịt - hắn nói - nhưng hãy cho
tôi chạy xuống làng xin lửa cho nhà chùa, rồi tôi sẽ tới nộp mạng".
Cọp bằng lòng ñể cho ñi. Khi ñưa ñược lửa về, hắn kể sự tình và xin phép hòa
thượng cho ñi nộp mình cho cọp. Đến nơi, cọp bảo: - "Tao già rồi, răng ñã rụng
hết mà xương của mày cứng khó nhai. Vậy mày hãy trèo lên cây kia buông mình
rơi xuống cho gẫy xương, tao mới ăn ñược". Hắn vâng lời cọp, nhưng khi buông
tay thì ñức Phật ñã ñón sẵn rước lên trời, ñộ cho thành Phật, tức là Phật Nhiên
Đăng.
Vị sư bác kia thấy chú tiểu chỉ bằng vài hành ñộng ñơn giản mà ñược thành
chính quả thì cũng muốn ñược như thế. Hắn bèn xin phép hòa thượng cho mình
ra ñương việc nấu ăn và giữ lửa. Thế rồi một hôm hắn cũng giả tảng ñể cho lửa
tắt, rồi cũng chạy xuống núi xin lửa. Và hắn cũng gặp cọp, cũng khất cọp xin
ñưa lửa về cho nhà chùa dùng rồi sau ñó sẽ xin nộp mình. Nhưng ñức Phật vốn
hiểu rõ những việc làm của hắn xuất phát từ tấm lòng không thực, nên khi hắn
trèo lên cây và buông tay, thì Phật lập tức bắt hắn hóa thành bình vôi
1
.
Một dị bản của truyện trên cũng là một phật thoại, là Sự tích cái ống nhổ.
Ở ñây cũng có hai nhân vật chính là chú tiểu và sư bác. Chú tiểu mới ñi tu
nhưng rất chăm chỉ, biết lo lắng làm tròn chức trách. Thấy lửa ở ñống nhấm tắt
(kỳ thực là do sư bác ghen tỵ phun nước cho tắt), tiểu không nề hiểm nguy chạy
xuống núi vào lúc mờ sáng ñể có lửa về kịp nấu ăn cho nhà chùa. Phật hiện ra
với trạng mạo một ông già khuyên can chú tiểu ñừng ñi, nhưng thấy chú cương
quyết ñi, bèn bảo chú trèo lên cây buông tay xuống, sẽ có kẻ ñưa ñi an toàn. Quả
nhiên chú tiểu buông tay rơi ñúng trên lưng một con muông; nó ñưa chú xuống
làng, rồi sau khi xin ñược lửa lại ñưa về vô sự.
Sư bác vốn không phải là chân tu, nhưng thấy chú tiểu gặp Phật, cũng muốn
ñược như vậy, bèn cũng xin ra làm công việc nấu ăn và giữ lửa, sau ñó hắn ñã ñể
tắt lửa và cũng ñược gặp Phật. Nhưng khi buông tay thì Phật ñã bắt hắn hóa
thành cái ống nhổ, miệng luôn luôn há ra cho người ta khạc nhổ vào, ñể tỏ lòng
khinh bỉ
2
.
1
Theo Lăng-ñờ (Landes), sách ñã dẫn, và Vương Hồng Sển, trong Tập san của Hội nghiên
cứu Đông-dương (BSEI), tập XXV, số 1 (1950).
2
. Theo Lê Vãn Phát. Sách ñã dẫn.
