193
Truyện ngụ ngôn Con cáo và con gấu của người Nga cũng có những hình ảnh
tương tự:
Cáo rủ gấu cày cấy làm chung ăn riêng. Cáo quy ñịnh "tao ăn gốc mày ăn
ngọn". Vụ hạ năm ấy cáo trồng củ cải nên gấu chả ñược miếng gì, tức mình gấu
ñòi "lần này tao ăn gốc mày ăn ngọn". Nhưng gấu không ngờ vụ ñông này là vụ
lúa mạch, chung quy cũng lại thất bại nốt.
Đồng bào Tày cũng có một truyện giống với các truyện trên nhưng không có
kết cục cây nêu:
Chạ thuê trâu của Ngọc Hoàng về cày, ñiều kiện của Ngọc Hoàng cũng là "ăn
ngọn cho gốc"; mùa ñầu tiên, bao nhiêu thu hoạch về tay Ngọc Hoàng. Lần sau,
Chạ trồng khoai lang. Ngọc Hoàng bị hỏng ăn, thay ñổi ñiều kiện là "ăn gốc cho
ngọn". Chạ lại làm cho Ngọc Hoàng hỏng ăn bằng cách trồng lúa mạch. Đến khi
ñiều kiện của Ngọc Hoàng là "ăn cả gốc lẫn ngọn". Chạ lại trồng ngô. Ngọc
Hoàng giận ñòi lại trâu. Chạ mang lên trả, nhưng sau ñó bắt trộm trâu xuống trần
bằng cách kéo trâu ñi giật lùi. Thành thử Ngọc Hoàng không tìm ra dấu vết ñể
truy ra thủ phạm.
Truyện Sự tích hồ Hai bể do người Dao kể phần nào cũng giống với truyện
của ñồng bào Tày (xem Khảo dị, truyện số 27).
Về Sự tích cây nêu ngày Tết, Việt-nam còn có một truyện khác cũng kể việc
ñánh nhau giữa Phật và quỷ nhưng có nhiều chi tiết khác với truyện kể trên kia.
Tuy trong ñó có mượn những tên Tấn, Ngụy, Hàn, v.v... nhưng cốt truyện vẫn
không có vẻ là của nước ngoài:
Xưa có một ông vua nước Tấn hiếm hoi. Ao ước có một mụn con, vua bèn lập
ñàn khấn trời cầu tự. Lòng thành của vua cảm ñộng ñến Ngọc Hoàng. Ngọc
Hoàng hỏi các thiên thần xem ai muốn ñầu thai làm con vua Tấn, nhưng các
thiên thần ñều từ chối. Sau cùng Ngọc Hoàng bắt con gái mình là công chúa Lý
Hoa giáng sinh làm con vua Tấn trong một hạn là 40 năm.
Từ ñó hoàng hậu vợ vua Tấn có mang sinh ñược một người con gái. Vua rất
yêu quý ñặt tên là Ngọc Chân. Khi công chúa ñã ñến tuổi lấy chồng có nhiều con
vua các nước láng giềng ñến hỏi làm vợ. Vua Tấn không biết gả cho ai bèn yết
bảng ở trước cửa thành rằng: "Ai có voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng
mao, ngan chín mắt và chín mâm ngọc quý ñem ñến thì sẽ gả công chúa".
Buổi ấy, trên tầng mây thứ ba có chúa quỷ cầm ñầu một nước dân quỷ. Ngày
24 tháng Chạp là ngày quỷ xuống hạ giới chơi. Lần ấy, khi chúa quỷ ñi qua nước
Tấn thấy bảng yết thế bèn hóa phép chỉ trong một chốc có ñủ mọi thứ lễ vật, rồi
tự xưng là con vua nước Ngụy ñến hỏi công chúa Ngọc Chân.
