247
bại thảm hại. Khi nghe tiếng loa bên ñịch thét lên, tướng Lồi nổi hiệu cho toàn
quân rút lui khỏi vùng Ô, Rí.
*
* *
Tuy không phải ñánh chác gì, nhưng Đoàn tướng quân cũng báo tin ñại thắng
về cho vua Trần, không quên nói hết mưu kỳ của mình trong cuộc ñọ trí nguy
hiểm này. Bởi vì quân Chăm có biết ñâu thành của quân ñịch toàn bằng phên tre
dựng lên, nhà cửa ñều bằng nan ghép lại, quân sĩ voi ngựa ñều bằng cỏ bện hoặc
bằng ñất, những mái ñỏ tường trắng, cỏ xanh ñều là màu thuốc tô ñiểm.
Ngày nay vẫn còn dấu vết bức thành do quân Chăm ñắp dở, thuộc ñịa phận
mấy xã Dương-xuân, Nguyệt-biểu (Thừa-thiên). Người ta gọi là thành Lồi ñể
phân biệt nó với thành Phật-thệ ở gần ñó và cũng ñể nhắc nhở cái tên viên tướng
thua cay trong cuộc ñấu trí vừa hiếm có vừa ly kỳ ấy
1
.
KHẢO DỊ
Truyện này phần nào tương tự với một số truyện, trong ñó cả truyện của ñồng
bào Chăm-pa.
Thứ nhất là truyện Sự tích tháp Nhạn:
Ngày xưa lúc người Việt ñòi vào lập nghiệp ở miền Nam, người ñịa phương
ban ñầu vẫn không chịu phục. Ở Tuy-hòa (Phú-yên), từ núi Chóp-chài trở về
Bắc là khu vực người Việt, từ núi Nhạn trở vào Nam là ñất sống của người
Chăm. Thế nhưng giữa hai bên ít khi yên ổn. Một hôm, hai bên ñồng ý tổ chức
một cuộc thi do người Chăm tự ra ñề, bên nào thua thì chịu phận làm ñàn em và
nhượng bộ bên ñược cuộc. Ngày bắt ñầu thi, bên phía người Chăm ñưa ñến một
bức họa ñồ có vẽ hình một cái tháp ñồ sộ, và bảo hai bên cùng xây tháp: một bên
xây trên ñỉnh núi Nhạn, một bên xây trên ñỉnh núi Chóp-chài, hạn ba tháng phải
xong.
Người Việt rất vụng trong nghề kiến trúc. Vì thế tháp hễ xây lên cao lại ñổ
xuống. Muốn lẻn sang phía bên kia ñang xây ñể học lỏm, nhưng ñối phương
canh phòng rất ngặt.
Hai tháng trời trôi qua. Trong khi ở núi Chóp-chài vẫn còn trống trải thì ở núi
Nhạn, người Chăm ñã xây tháp lên ñược khá cao. Họ vừa làm vừa hò reo tỏ vẻ
ñắc thắng.
1
Theo Khai trí tiến ñức tập san, số 4 (1941).
