298
ñất làm cho họ chú ý. Nhưng khi ñịnh dựng tượng dậy thì lạ thay, hàng chục
người mó vào ñều nâng không nổi. Quan truyền cho mấy cơ lính dùng ñòn dây
xúm vào cùng khiêng nhưng rốt cuộc tượng vẫn không hề nhúc nhích. Tin ấy
bắn về kinh ñô, nhà vua rất lo, liền sai yết bảng cho tất cả thần dân ai có phép gì
dựng ñược phỗng lên bệ thì sẽ hậu thưởng. Hôm ấy Mai thị ñi chợ qua ñó thấy
bảng yết thế, bèn về hỏi chồng:
- Hôm ấy anh làm thế nào ñẩy ngã pho tượng xuống ñược?
Hắn ñáp:
- Tôi chỉ khẽ ẩy một cái là ñổ ngay.
- Thế bây giờ có dựng lên ñược không?
- Làm gì mà chả ñược.
Vợ bèn cùng chồng ra giật bảng xin quan cho vào nâng thử. Quả nhiên khi
người ñánh giậm mó tay vào tượng liền ñứng lên ñược.
Từ hôm ñó nhà vua khỏi bệnh. Vua sai lấy vàng bạc thưởng cho vợ chồng Mai
thị nhưng họ không nhận, chỉ xin làm một chân tuần ty ở sông Cả. Chức vụ tuần
ty chỉ ngồi thu thuế không cần biết chữ. Vua ưng cho ngay. Hai vợ chồng liền ñi
nhậm chức. Sẵn vàng bạc, họ ñưa ra xây dựng nhà cửa rất nguy nga ở bên cửa
sông. Từ ñó họ nổi tiếng giàu có trong vùng.
Một hôm, thuyền của Vạn Lịch ñi qua ñây, ñỗ lại ở cửa tuần cho người lên
nộp thuế. Mai thị biết vậy liền ra lệnh bắt chủ phải thân ñến nộp. Tiến vào công
ñường, Lịch xiết bao kinh ngạc khi thấy ngồi trước án là người vợ cũ của mình
cùng anh chàng ñánh giậm ngày xưa. Mai thị mỉa mai bảo hắn:
Biết rằng anh vẫn ñi buôn,
Em về kiếm chốn nha môn ngồi tuần.
Dù anh buôn bán xa gần,
Làm sao tránh khỏi cửa tuần em ñây.
Nghe câu ấy, Vạn Lịch vô cùng xấu hổ. Hắn từ tạ trở về thuyền. Vừa thẹn vừa
uất, hắn nghĩ không còn mặt mũi nào nhìn lại vợ lần nữa. Đoạn hắn làm giấy kê
khai tất cả của cải ñem biếu Mai thị nói là ñể chuộc lỗi xưa, rồi ñâm cổ tự tử.
Mai thị thấy vậy lấy làm hối hận. Sau ñó nàng ñem bao nhiêu tài sản của Vạn
Lịch, tâu vua xin ñúc một thứ tiền gọi là "tiền Vạn Lịch" rồi ñem phân phát cho
những người nghèo khổ.
Ngày nay thỉnh thoảng người ta vẫn còn nhặt ñược một vài ñồng tiền ñó.
Người ta còn có câu hát:
Đồng tiền Vạn Lịch thích bốn chữ vàng,
