307
về, qua một hiệu bán ñồ sắt, hắn chọn một cái kiềng, quẳng lại ñồng xu, rồi
chạy. Trèo lên một ñoạn ñường dốc, hắn mệt quá nói: - "Mình ngu quá, hắn (cái
kiềng) có những ba chân, mà mình thì chỉ có hai, tội gì mà phải khiêng nó". Nói
rồi bỏ kiềng ở giữa ñường mà về không.
Truyện của người Nga:
Một người trẻ tuổi ñi bán một con bò. Qua một cây cổ thụ, bỗng có một trận
gió rung. Anh ta tưởng cây hỏi mua bò, bèn ñể con vật lại, mai sẽ ñến lấy tiền.
Mai ñến thì bò ñã mất, ñòi nợ cây, cây không trả lời. Tức mình anh cầm búa chặt
cây thì không ngờ trong gốc cây có cả một kho của mà một bọn trộm giấu trong
ñó.
Truyện kể trong sách Pen-ta-mơ-ron (Pentameron):
Một người mẹ bảo con tên là Jăng ngốc mang vải ra chợ nhưng dặn ñừng bán
cho những người lắm lời. Con ñáp: - "Mẹ cứ yên trí". Thế là bao nhiêu người
ñến hỏi mua, hắn không bán vì cho rằng ai cũng lắm lời cả. Xách vải về ñến nhà
thờ thấy có một tượng ñá, hắn ñến gần giơ vải ra hỏi: - "Có mua không?". Nhờ
gió thổi làm cho ñầu tượng ñá hơi ñưa ñi ñưa lại, hắn tưởng là người ñó bằng
lòng mua, bèn ñặt vải vào tay, rồi về kể chuyện cho mẹ hay và nói: - "Con bán
cho ông ấy vì ông ấy không hay nói". Mẹ bảo hắn chạy ngay ñi lấy vải về. Hắn
chạy ñến thấy vải vẫn còn ở tay pho tượng bèn nói: - "Trả mau". Lúc này gió lay
ñầu hơi lắc về phía trái làm cho hắn tưởng là tượng không muốn trả - "À, không
trả à". Hắn nói thế, rồi cầm gậy vụt túi bụi vào tượng, ñoạn cướp lấy vải chạy về.
Chàng ngốc trong truyện do người miền Buốc-gô-nhơ (Bourgogne) kể, thì sau
khi bán vải cho tượng, trở lại ñòi tiền không ñược, hắn ñập vỡ pho tượng, không
ngờ thấy ở ñế tượng có một kho vàng.
Truyện của người Brơ-tông (Breton) cũng tượng tự nhưng còn thêm một ñoạn
kết: Mẹ Vac-di-en-lô sợ con ngu ngốc làm lộ chuyện tìm thấy kho vàng ở ñế
tượng, sẽ bị quan trên tịch thu, bèn nghĩ ra một mẹo. Sau khi lấy kho vàng về, bà
bảo con ngồi chơi trước cửa nhà rồi ñứng nấp từ trên cao,vãi xuống những quả
vả và nho khô cho nó nhặt.
Sau con quả làm lộ chuyện, việc mang ñến trước quan án. Người ta tra vấn
ñứa con tìm ñược vàng vào hôm nào? Nó ñáp: - "Vào hôm trời mưa ra nho khô
và vả". Người ta tưởng nó ñiên nên không tra gạn nữa
1
.
Truyện của Việt-nam Ngốc buôn mắm tôm:
Một chàng ngốc vô công rồi nghề, mẹ bảo ñi buôn. Ngốc ta nghe nói buôn
mắm tôm có lãi bèn ñi mua về một gánh. Rao khắp nơi chẳng ai gọi. Qua một
ruộng khoai môn, sau khi cất tiếng rao thấy lá khoai môn ñung ñưa, Ngốc hỏi: -
1
Theo Cơ- xcanh (Cosquin). Truyện cổ tích dân gian miền Lo-ren.
