319
Đến ngày khải hoàn, trở về kinh thành, khi quân gia ñang trên ñường tiến vào
cửa ô thì bỗng có một số người chủ hàng cơm ngày xưa bán chịu cho Chổm, từ
ñâu kéo ra ñể chào người quen và ñể ñòi nợ cũ. Thấy thế, bọn lính tiền ñạo toan
bắt tội vô lễ. Nhưng chúa Chổm ngăn lại rồi kể chuyện ăn chịu ngày còn hàn vi
cho các tướng tá nghe. Đoạn bảo quan hầu lấy tiền ra trả cho họ. Lúc ñó có
nhiều người thấy kẻ kia ñòi ñược nợ cũng xúm lại kể ơn nghĩa cũ: kẻ tính thành
năm quan, người kể thành mười,... biến thành một cuộc truy nợ ñông như ñám
hội. Bọn quan hầu ñếm tiền mãi không xiết vì con số chủ nợ ngày một tăng. Bọn
họ bèn nghĩ ra ñược một kế là ñứng trên kiệu vung tiền xuống cho ai nhặt ñược
bao nhiêu thì lấy bấy nhiêu. Mọi người thấy thế ñổ xô ra cướp. Dần dần quan
quân tiến ñến phố cứ như bây giờ là vườn hoa cửa Nam. Một viên ñại tướng
nghĩ chúa mình sắp lên ngôi tôn mà khách nợ cứ chạy theo réo mãi như thế này
thì còn thể thống gì nữa, mới viết vào một tờ giấy hai chữ "cấm chỉ" dán ở giữa
phố và sai một toán quân ñóng lại ñó, ra lệnh hễ thấy ai còn ñòi nợ chúa nữa thì
chém ngay. Nhờ thế, người ta mới thôi réo và thôi ñuổi theo xe Chổm.
Chúa Chổm vào ñến hoàng cung thì trời sắp tối. Thấy văn võ bá quan ai cũng
mong muốn mình lên ngôi ngay ñể yên lòng thiên hạ, Chổm bèn ngửa mặt khấn
trời rằng: - "Hỡi thượng ñế, nếu tôi xứng ñáng nối nghiệp nhà Lê thì xin quay
mặt trời trở lại chính ngọ, bằng không thì tôi sẽ trở về chốn cũ làm ăn, giao
quyền vị lại cho người khác". Khấn ñược một lúc, quả nhiên trời sắp tối bỗng
sáng hẳn, mặt trời lại treo giữa ñỉnh ñầu. Chổm ñường hoàng bước lên làm lễ
ñăng quang tự xưng hoàng ñế. Lễ tất, mặt trời tự nhiên kéo một mạch về phương
Tây lặn mất. Trời bỗng lại tối sầm như mực; lúc mọi nhà vừa thắp ñèn lên thì gà
vừa gáy canh
1
.
Ngày nay còn có câu tục ngữ Nợ như chúa Chổm và có câu phong dao:
Vua Ngô ba mươi sáu tàn vàng
Thác xuống âm phủ chẳng mang ñược gì.
Chúa Chổm mắc nợ tỳ tỳ,
Thác xuống âm phủ khác gì vua Ngô.
Ở chỗ vườn hoa cửa Nam bây giờ, cũng do sự tích trên mà người ta còn gọi là
"Ngã tư Cấm chỉ".
KHẢO DỊ
1
Theo Vũ Khắc Minh và Phan Hàn Khanh. Truyện Chúa Chổm.
