325
không biết nói, làm cho 2 vợ chồng hết sức lo buồn. Ất cố tìm thầy chạy thuốc,
lễ chùa lễ ñền nhưng ñều vô hiệu.
Một hôm vợ Ất xới cơm cho con, nhân than với con rằng:
- Con ôi! Mẹ mong con khôn lớn ñể học hành ñỗ ñạt cho cha mẹ mở mày mở
mặt. Sao con chẳng nói chẳng rằng làm cho mẹ khổ.
Tự nhiên thằng bé bật ra một câu: - "Mẹ cứ mời một ông quan về ñây, ông ta
sẽ làm cho con nói ñược".
Thế rồi nó lại nín bặt, hỏi mấy cũng không nói nữa. Túng thế, hai vợ chồng Ất
nghe lời con, sắm lễ vật ñi mời quan huyện về xem thử thế nào.
Nể lời mời mọc khẩn khoản của hai vợ chồng, quan huyện cho sắp võng, dắt
một ñoàn lính tráng theo hầu về thẳng nhà Ất. Thằng bé thấy mặt quan quả
nhiên nói ñược. Nó tự xưng là Giáp, kể hết tình ñầu cho mọi người nghe: nào
cho Ất vay tiền, nào mang tiền ñi kiếm bạn ñể toan giúp bạn, nào giấu tiền ở
ñâu, bị giết như thế nào, v.v... Nghe thủng câu chuyện, quan huyện sai lính ñào
gốc khế và ñào ở mé cổng nhà Ất, quả thấy ñúng như lời thằng bé.
Lập tức quan sai giam cổ vợ chồng nhà Ất lại chờ ngày ra pháp trường. Còn
bao nhiêu tài sản của tội nhân ñều giao cả cho thằng bé. Và, thằng bé, vốn là
Giáp tái sinh, sau ñó lại trở về nhà Giáp.
Khi Giáp ra ñi, ñứa cháu nội của mình mới ñẻ, bây giờ thì nó ñã lên 8, hơn
mình một tuổi. Vì thế mới có câu:
Sinh con rồi mới sinh cha,
Sinh cháu giữ nhà rồi mới sinh ông
1
.
KHẢO DỊ
Truyện này có nơi kể khác:
Có hai người bạn nghèo là Đông và Nam. Trước khi chia tay mỗi người một
ngả làm ăn, họ hẹn nhau nếu người này khá thì nhớ giúp ñỡ người kia. Đông làm
ăn ngày một giàu, có một con trai ñi học thi ñậu làm ñến tri phủ. Con sinh ra
cháu, hạnh phúc gia ñình không ai bì kịp.
Một hôm, Đông sực nhớ tới bạn cũ, nhờ người tìm hỏi thì ra Nam ñang sống
một cuộc ñời chật vật. Đông bèn lấy ba nén bạc gói vào mảnh vải cho vào ñòn
ống rồi giả bộ quần áo rách rưới tìm ñến thăm bạn. Ra về, Đông vờ bỏ quên ñòn
1
Theo Nguyễn Văn Ngọc Truyện cổ nước Nam (A. Người ta), tập I.
