340
Một ông lão lái ñó lần lượt vớt một con rắn, rồi một con dê sắp chết ñuối ở
sông. Dê cũng như rắn chạy thẳng vào rừng.
Một ngày mùa ñông có một con dê chạy ñến trước mặt ông lão lấy chân cào
cào vào ñất. Ông lão bảo một người ñi ñường ñào lên. Đào quả ñược vàng, ông
lão chia hai, cho hắn một nửa, nhưng hắn ñòi cả, cho ñó là trời cho mình. Cãi
nhau chán ñưa lên tòa. Tòa xử vàng về người ñi ñường, lại giam ông lão vì tội
nhận xằng. Một con rắn ñến cắn sưng chân ông lão, rồi lại tha một thứ lá cây rịt
vào khỏi ngay. Rắn lại ñến cắn vào chân vợ quan tòa làm mụ sắp chết. Lính gác
ngục mách cho quan tòa biết ông lão cũng bị rắn cắn mà chữa ñược lành. Quan
ñòi ông lão ñến chữa cho vợ, sau khi vợ lành, hỏi ông: - "Vì sao biết chữa lành?"
- "Vì con rắn mang lá ñến". - "Tại sao rắn lại mang lá ñến?". - "Vì tôi cứu nó
khỏi chết ñuối". Nói rồi ông lão kể lại câu chuyện cũ. Quan hỏi: - "Thế dê có trả
ơn ông gì không?" - "Chồng nó ñến chỉ vàng cho tôi, nhưng quan lại xử cho
người ñi ñường ñược vàng, còn tôi thì bị giam".
Quan sai ñòi người ñi ñường bắt trả lại vàng
1
.
Tất cả những truyện trên có lẽ bắt nguồn từ những truyện của Ấn-ñộ còn chép
trong sách Năm sách dạy trẻ (Panchatantra):
Một người Bà-la-môn qua một khu rừng, thả xuống giếng một cần song ñể
múc nước. Tự nhiên từ cái cần trèo lên một con khỉ. Nó bảo dưới giếng còn có
một con hổ, một con rắn và một người thợ kim hoàn nhưng chỉ nên ñưa hai con
vật kia lên mà bỏ con người lại vì nó không tốt. Người Bà-la-môn không nghe,
tìm cách cứu lên tất cả. Ít lâu sau, ông ñi qua rừng, ñược hổ trả ơn bằng cách
biếu một hộp nữ trang của một công chúa mà nó ñã ăn thịt. Ông ñưa ñến người
thợ kim hoàn kia nhờ ñúc. Nhưng người này tố cáo với vua và người Bà-la-môn
liền bị bắt. Bấy giờ rắn tìm vào buồng vua cắn cho một công chúa ngã xuống bất
tỉnh nhân sự. Tất cả các thầy thuốc ñều bó tay, chỉ trừ người Bà-la-môn, nhờ rắn
chỉ cho cách chữa. Sau ñó vua gả công chúa cho ông làm vợ và bắt tội người thợ
kim hoàn.
Trong Lục ñộ tập kinh có hai truyện:
1. Ở vương quốc Ma-thiên-la có ông vua ñi tu trong rừng trên 30 năm thành
sư. Một hôm có người ñi săn rơi vào hố sâu; một con quạ và một con rắn sợ hãi
cũng rơi luôn xuống. Thấy chúng kêu cứu, sư cầm ñuốc soi rồi dòng dây cho
lên. Lên ñược rồi, cả người và vật lạy tạ hứa sẽ ñền ơn. Người ñi săn mời ñến
nhà ñể hắn dâng cúng. Quạ nói: - "Tôi tên là Bạt, nếu gặp việc gì khó, gọi tôi sẽ
ñến". Rắn cũng nói: - "Tôi tên là Trường, gặp nguy thì cứ gọi tôi".
1
Theo Ga-rin (Garine). Sách ñã dẫn.
