92
Từ ñó vua Hùng ra lệnh cho mọi nơi phải gây giống cho nhiều hai loại cây ấy.
Điều ñáng chú ý là luật của nhà vua bắt buộc trai gái khi kết hôn thế nào cũng
phải tìm cho ñược ba món: trầu, cau và vôi cho mọi người nhai nhai nhổ nhổ
một tý ñể ghi nhớ tình yêu không bao giờ phai lạt. Vì thế từ ñó dân Việt mới có
tục ăn trầu
1
.
KHẢO DỊ
1. Trong Lĩnh-nam chích quái cũng như trong một số sách chép truyện cổ khác
không thấy nói ñến kết quả của tình tiết "hai anh em giống nhau như ñúc".
Chúng tôi thấy ñó có lẽ là một thiếu sót của người chép truyện, nên ở ñây dựa
vào quyển Tình sử Việt-nam. Cái ghen của Tân là nguyên nhân của việc Lang bỏ
nhà ra ñi và cũng là hậu quả của việc hai anh em giống nhau ñến nỗi làm cho
nhiều người nhầm lẫn.
2. Cũng theo Lĩnh-nam chích quái thì Lang chết hóa làm cây cau, Tân hóa làm
hòn ñá còn vợ Tân hóa làm cây trầu. Ở ñây chúng tôi theo sách Sử Nam chí dị
chép Lang hóa làm hòn ñá. Tân hóa làm cây cau là những hình tượng có mối
quan hệ hợp lý hơn (về ñiểm này chúng tôi ñồng ý với ý kiến Trần Thanh Mại
trong Tìm hiểu và phân tích truyện cổ tích Việt-nam).
Riêng sách Mỹ Ấm tùy bút tuy cũng kể như Sử Nam chí dị, nhưng lại cho rằng
phải ñợi sau khi chôn cả ba rồi mới ñược trời cho hóa. Cũng sách này có kể một
số tình tiết hơi khác, nhất là ở ñoạn kết:
Hai anh em Tân và Lang giống nhau như tạc, càng lớn càng giống và yêu mến
nhau, ñi ñâu không rời nửa bước; việc ñó làm cho người vợ của Tân - Lưu thị -
mấy lần nhầm lẫn, rất xấu hổ. Lang sợ có ñiều không hay bèn xin anh ra ở riêng,
nhưng anh không cho. Một hôm Lang bỏ nhà ra ñi lên vùng núi, ñịnh sống lẩn
lút ở ñây, nhưng dầm phải sương gió nên chết ở cạnh rừng, ñược dân ñịa phương
chôn cất thành mộ. Không thấy em về, Tân bỏ nhà ñi tìm. Khi Tân ñến ñây, dân
làng ban ñầu sợ hãi tưởng người chết hiện ra, vì thấy giống người chết như tạc.
Khi nghe nói người em ñã chết Tân ngất ñi và chết theo. Dân ñịa phương bèn
chôn bên cạnh mộ người em. Lưu thị cũng bỏ nhà ñi tìm, ñến ñây nghe nói
chồng và em chồng ñều chết, liền ôm lấy mồ khóc mãi, rồi cũng chết và cũng
ñược chôn bên cạnh.
Hành ñộng của họ cảm ñộng ñến Trời. Trời cho em hóa ñá (biểu thị sự trong
trắng), anh hóa thành cây cau (ngay thẳng ñộc lập, mở dạ cho ai nấy thấy), Lưu
1
Theo Lĩnh-nam chích quái.
