93
thị hóa thành cây trầu (tiết hạnh thơm cay). Đoạn sau nói về vua Hùng cũng như
trên ñã kể
1
.
3. Cũng theo Trúc Khê, sách ñã dẫn, thì ngôi ñền thờ ba người hiện nay là ñền
Tam-khương ở làng Nam-hoa, huyện Nam-ñàn (Nghệ-an) mà các triều ñại
phong kiến vẫn có sắc phong tặng.
Đồng bào thiều số ở Nghệ-an cũng có Sự tích trầu, cau và vôi nội dung khác
với các truyện trên:
Một người có chín con gái cùng ñi cuốc cỏ dâu. Trưa lại mệt, chị em nói ñùa
với nhau: "Giá có ai cuốc hộ thì sẽ lấy làm chồng". Nghe thấy vậy một con quỷ
hiện ra nói: - "Phải thế thì hãy nhắm mắt lại, tôi cuốc cho". Quả nhiên khi mở
mắt, mấy chị em ñều thấy nương dâu ñã cuốc sạch làu. Quỷ ñưa chín cô về lần
lượt ăn thịt ñến cô thứ tám. Cô út là nàng Khăm Xuân sợ quá, bỏ trốn. Một ñàn
gà rừng bảo: - "Muốn sống thì chui xuống lỗ khoai mài". Cô xuống, gà bẻ lá phủ
cho nên quỷ không tìm ra. Khi quỷ ñi khỏi, gà bảo nàng trèo lên tiếp tục ñi nữa,
hễ gặp người nào thì hỏi ñường, người ta sẽ chỉ cho.
Một bà tiên hiện ra bảo cô cứ ñi theo sợi dây song cho ñến ngọn. Đến nơi, hóa
ra ñó là cõi âm; ở ñây cũng có nhà của ruộng vườn. Một người ñàn ông là Chàng
Ngược lấy cô làm vợ. Hắn chuyên làm mưa ở trần gian, nhưng vì có vợ hắn
quên cả chức trách, ba tháng không ra khỏi nhà, nên trần gian ruộng nương khô
cạn, người kêu van khắp nơi. Sau ñó, hắn phải từ biệt vợ ra ñi làm mưa, dặn vợ
cứ luôn luôn ở nhà, ai rủ ñi ñâu cũng ñừng nghe.
Ở nhà, hai người vợ cũ của Chàng Ngược ñến rủ: - "Có muốn coi voi ñánh
nhau không?" - "Không" - "Có muốn coi gương lược ñánh nhau không?" -
"Không" - "Có muốn coi ông bà gia không?" - "Kể từ khi về nhà chồng ñến nay
tôi chưa biết mặt mũi ông bà gia, cho ñi với". Đến nơi, Khăm Xuân chỉ thấy hai
con rồng to lớn, sợ quá, chạy về, mắt luôn luôn nhắm lại. Khi chồng về biết
chuyện, ñành phải trả Khăm Xuân lên trần. Lên ñến nơi vẫn thấy vợ nhắm hai
mắt, chồng bảo: - "Thôi ñến nơi rồi. Chúng ta chia tay ở ñây. Lúc nào gặp hoạn
nạn gọi tôi, tôi sẽ ñến". Khăm Xuân ñang ñi dọc bờ sông thì gặp chàng Nước.
Chàng Nước lại dỗ dành lấy nàng làm vợ. Cuộc tình duyên êm ñẹp, chỉ có ñiều
bố chồng không ưa nàng dâu. Một hôm bố chồng bảo con dâu ñi bắt cá sông.
Khăm Xuân không bắt ñược. Nàng ñến bờ sông gọi tên chồng cũ. Chàng Ngược
lên bảo: - "Muốn bắt cá sông thì sáng dậy ra mà bắt, nhưng phải dặn mọi người
rằng nếu ai có thấy cây gỗ lạ thì cũng ñừng ñụng ñến". Sáng ra, thấy có một cây
gỗ lớn nằm ngang sông mà vực sông ở chỗ ñó cạn, cá rất nhiều, Khăm Xuân và
mọi người ñua nhau ñi bắt. Người bố chồng thấy sự lạ cũng ra xem, thấy cây gỗ
lạ bèn lấy gậy sắt ñâm vào. Không ngờ ñó là Chàng Ngược. Bị thương, Chàng
1
Trong Nông công thương (1939).
