94
Ngược, tức cây gỗ, nổi lên, nước chảy ào ào vào vực, phần lớn người ñi bắt cá
ñều bị chết ñuối. Bố chồng ñổ tội cho nàng dâu giết dân, Khăm Xuân ra bến
ngồi khóc rồi lấy lửa ñốt cây gỗ ñể sưởi. Đốt một lúc bỗng thấy trong ñống lửa
không phải gỗ mà là Chàng Ngược ñã chết cháy. Khăm Xuân thương quá, nhảy
vào lửa cháy luôn. Chàng Nước về thấy thế cũng nhảy vào lửa cháy nốt (tình tiết
này giống với kết thúc truyện Sự tích ông Đầu rau. số 21). Bố chồng chôn cất
mỗi người một mộ. Về sau cây gỗ hóa thành cây cau. Khăm Xuân hóa thành cây
trầu leo lên cây cau.
Chàng Nước hóa thành ñá vôi. Bố chồng lấy cau ăn với trầu, nhổ nước vào ñá
thấy nước ñỏ dẹp, bèn hái về ăn ñể giải phiền. Từ ñấy có tục ăn trầu
1
.
4. Đồng bào Ca-tu (ở phía Tây tỉnh Quảng-nam và Thừa-thiên) có một truyện
nói về sự tích trầu, cau và vôi tuy khác truyện của ta nhưng hình ảnh ñoạn kết lại
có phần tương tự:
Một bà già gả một trong mười cô con gái cho chàng Rắn ñể trả ơn. Ở với Rắn,
cô gái ñẻ ñược một ñứa con. Một hôm vì các chị xúi bẩy, cô bị răng rắn cắm vào
người, chết ngay. Áo quan trôi theo dòng nước, lọt vào cái dó của ông Na, ñược
ông này cứu cho sống lại. Ông Na lấy cô làm vợ, ñẻ ñược một con nhưng vẫn
chưa làm lễ cưới. Ngày cưới, chàng Rắn ñến dự. Một cuộc chiến tranh dữ dội
diễn ra giữa Rắn và ông Na. Cô gái lấy gói thuốc trong rừng gói thành từng gói
chuẩn bị ném cho cả hai bên ñể bôi cho lành vết thương. Ném cho Rắn, không
ngờ Rắn hóa thành cây cau. Ném trúng ông Na, ông Na hóa thành hòn ñá. Cô
thương quá ñứng trên hòn ñá ôm lấy cây cau, thì lại hóa thành cây trầu, gốc mọc
ở ñá, ngọn leo lên cây cau. Truyện còn kể thêm hai ñứa con của Rắn và ông Na
ñến nhặt gói thuốc thứ ba thì hóa thành cối chày giã trầu. Dân làng chạy ñến
xem cũng hóa thành những cây chay.
Có một mụ cơ-rúa (ñàn bà ngồi lê) ñi xúc tép qua ñó, thấy cây hay hay, bèn
hái lá trầu ăn với quả cau rồi nhổ nước vào ñá, ñá ñang trắng hóa ñỏ. Mụ lấy trầu
cau, vôi và chay ăn chung với nhau, tự nhiên thấy môi ñỏ, người hóa ñẹp ra. Nhà
vua nghe tin, ñòi mụ về triều, thấy mụ ñẹp bèn phong làm hoàng hậu. Nghe lời
mụ, vua sai lính ñến ñào các cây cau trầu ñem về, nhưng ñào ñi bao nhiêu cau
trầu vẫn mọc nhiều thêm, không bao giờ hết giống
2
.
Người Thái cũng có truyện Tình nhân biến thành trầu cau nói ñến ba người
bạn học, trong ñó có một cô gái giả trai cuối cùng hóa ra trầu cau và vôi. Truyện
này có mô-típ hoàn toàn khác các truyện trên.
1
Theo Bản khai của tổng Thanh- xuyên.
2
Theo Truyện cổ Ca-tu.
