95
3. SỰ TÍCH TRÁI SẦU RIÊNG
Ngày ấy, vào thời Tây Sơn, có một chàng trẻ tuổi người vùng Đồng-nai.
Chàng là người tài kiêm văn võ, ñã từng vung gươm hưởng ứng cái bất bình của
mọi người. Chàng từng cầm quân mấy lần làm cho tớ thầy chúa Nguyễn chạy
dài.
Nhà Tây Sơn mất, chàng lui về quê nhà mượn nghề dạy trẻ ñể náu hình ẩn
tích. Đột nhiên có tin dữ truyền ñến làm cho mọi người xao xuyến. Gia Long
vừa thắng thế trên ñất nước Việt thì cũng bắt ñầu giết hại những người ñã từng
làm quan cho nhà Tây Sơn. Nhà vua cứ dựa vào chức tước lớn hay nhỏ của họ
mà gia hình: tư mã, quận công thì lăng trì, tùng xẻo; vệ úy, phân suất thì ñánh
gậy, phạt roi, v.v...
Dân trong xóm sẵn lòng quý mến, khuyên chàng trốn ñi thật xa. Họ giúp tiền
gạo và mọi thứ cần dùng, trong ñó có cả một chiếc thuyền nhỏ mui lồng ñể tiện
ñi lại.
Vì không muốn ñể rơi vào tay quân ñịch, chàng ra ñi. Ngược dòng sông Cửu-
long, chàng tiến sâu vào nước Chân-lạp.
Một hôm chàng cắm sào lên bộ mua thức ăn. Chàng bước vào một cái quán
bên ñường. Trong quán có một bà mẹ ngồi ủ rũ bên cạnh một cô gái nằm mê
man bất tỉnh. Đó là hai mẹ con ñi dâng hương trên núi, về ñến ñây thì con bị ốm
nặng. Vốn có biệt tài về nghề thuốc, chàng hết sức chạy chữa, cuối cùng cũng
giúp cô gái lấy lại sức khỏe. Và sẵn có thuyền riêng, chàng chở họ về tận nhà.
Nàng là con gái chưa chồng, ñã ñến tuổi quay xa ñạp cửi. Nàng có vẻ ñẹp thùy
mị. Tự nhiên có anh chàng trai người Việt ở ñâu tận xa xôi ñến trú ngụ tại nhà
làm cho nàng quyến luyến.
Sau một tuần chay tạ ơn Trời Phật, mẹ nàng cho biết là Phật ñã báo mộng cho
hai người lấy nhau. Chàng vui vẻ nhận lấy cuộc sống mới cho qua ngày. Từ ñây
chàng có chỗ ở nhất ñịnh. Nhà nàng là nhà làm ruộng nuôi tằm. Những việc ñó
chàng ñều làm ñược cả.
*
* *
Mười năm thoảng qua như một giấc mộng. Hai vợ chồng quấn quýt với nhau
như ñôi chim câu. Trong vườn nhà vợ có một cây ăn quả gọi là cây "tu rên" mà
ở xứ sở chồng không có. Lần ấy gặp kỳ quả chín ñầu mùa, vợ trèo lên cây trẩy
xuống một quả, xẻ ñưa cho chồng ăn. Quả "tu rên" vốn có một mùi hôi ñặc biệt.
Thấy chồng nhăn mặt vợ bảo:
