Ngoài ra, trật tự của sự vật sẽ phản ánh vào đầu óc con người, dần tạo
cho ta một tính trật tự trong suy nghĩ.
Nếu có trật tự trong suy nghĩ, ta sẽ nhớ minh bạch và diễn đạt rõ ràng.
Ta hãy nghe hai học sinh kể chuyện. Một em kể chuyện mạch lạc, có đầu
có đuôi, người nghe dễ hiểu còn em kia thì ý tứ lộn xộn, lắp đi lắp lại,
người nghe phải chú ý theo dõi khá mêt óc mới biết được em muốn diễn đạt
điều gì. Chắc chắn em thứ nhất có đầu óc “trật tự” hơn em thứ hai.
Ta hãy kiểm tra góc học tập của hai em, chắc chắn em thứ nhất sắp xếp
sách vở trật tự ngăn nắp hơn bạn mình.
Đầu óc trật tự thể hiện ở chỗ chuẩn bị có thứ tự các việc cần làm, trước
khi bắt tay vào hành động. Thí dụ, để chuẩn bị cho chuyến đi công tác sắp
tới, người có tính trật tự sẽ viết vào sổ tay:
1) soạn ba - lô, 2) liên hệ xe tàu, 3) đánh điện cho cơ quan mình sẽ tới
làm việc, 4) trích tem gạo, 5) dặn công việc ở nhà…
Và anh ta thực hiện theo thứ tự các mục của chương trình. Đối với mọi
việc phải làm cũng phải chuẩn bị có trật tự như thế.
Trước khi tiến hành công việc, nên suy nghĩ trước về trình tự thao tác và
chuẩn bị đầy đủ dụng cụ tài liệu theo một thứ tự nhất định. Lúc đó, chú ý sẽ
tập trung vào từng khâu thao tác liên tiếp, không phân tán và gians đoạn vì
phải tìm dụng cụ này, tài liệu kia.
Một kỹ thuật viên sắp làm một thí nghiệm phải lo sắp xếp trước, các
dung dịch, dụng cụ, động vật thí nghiệm… vật nào chỗ ấy, để trong khi thí
nghiệm, tiện tay sử dụng mỗi thứ, không mất thì giờ đi lại.
Một công nhân có phong cách khoa học thường đến trước giờ, sắp xếp
đầy đủ có thứ tự các dụng cụ sẽ xử lý, kiểm tra toàn bộ chi tiết máy trước
khi vận hành để giảm bớt thời gian chết vì sự cố trong khi làm việc. Nhà
sinh lý học Nga Páplốp, một mẫu mực về tác phong khoa học đã nói với
thanh niên: Trước hêt là trật tự về vấn đề này, tôi không bao giờ nói tới mà
không xúc động. Trật tự, trật tự và trật tự.
Có tính trật tự, còn là chú ý tới quy tắc, quy luật. Khi ta nói: Trước khi đi
ngủ, phải dọn góc học tập gon gàng. Đây là một quy tắc ta tự đặt. Thường
xuyên áp dụng quy tắc này, ta sẽ trở nên có tính ý thức.
