nói ra một điều mà ông ước cho người đàn bà biết. Ông ước nói được với
nàng là trong khi nhìn nàng, tôi hôm đó, nằm cuộn mình, dưới cái lỗ, quá
ngăn nắp và quá trong sạch-trong sạch-ông đã cảm nhận một thứ gì thanh
thản trong tâm hổn mà từ đó về sau ông chẳng tìm lại được nữa, hay có lẽ
một vài lần thôi, khi ngắm một phong cảnh hay nhìn đăm đăm ánh mắt của
một con thú. Ông ước giải thích được cho bà thật đúng cái cảm xúc này
nhưng ông biết là hai chữ thanh thản không đủ để diễn đạt những gì đã đến
trong tâm ông, vậy mà trong đầu chẳng có cái gì khác xuất hiện, ngoại trừ có
lẽ cái ý tưởng là ông như thể đứng trước một cái gì vô cùng hoàn hảo. Tựa
bao lần khác, trong quá khứ, ông cảm thấy là khó biết chừng nào khi tìm tên
cho những điều đã xảy đến cho ông trong thời chiến tranh, như thể có bùa
yểm khiến những người còn sống thì không thể kể ra, và những người biết
kể ra thì số phận không cho sống. Ông ngước mắt về phía người đàn bà và
thấy nàng đang nói, nhưng ông không nghe nàng nổi vì các suy nghĩ trong
đầu lại cuốn hút ông lần nữa và ông thấy mệt mỏi quá đỗi không sao cưỡng
được. Thế là ông ngồi đó, dựa người vào ghế, và chẳng làm gì nữa cho tới
lúc ông bật khóc, không hổ thẹn, cũng không đưa tay che mặt, hay tìm cách
làm chủ bộ mặt nhăn nhó thảm hại của mình, để mặc những giọt nước mắt
chảy dài xuống tận cổ áo sơ-mi, lăn trên cổ ông, trắng và không cạo kỹ như
cổ mọi ông già trên thế gian.
Người đàn bà im bặt. Nàng không nhận ra ngay là ông khóc, và bây giờ
không biết phải làm gì. Nàng nhỏm tới một chút và thầm thì gì đó, rất khẽ
khàng. Rồi theo bản năng nàng quay nhìn các bàn khác và thấy hai gã thanh
niên ngồi gần đấy đang nhìn người đàn ông, và một trong hai người lại cười.
Thế là nàng quát anh ta một câu gì đó, và khi anh ta quay về phía nàng thì
nàng nhìn thẳng vào mắt anh ta và nói, thật to:
- Xéo đi.
Rồi nàng rót rượu đầy ly người đàn ông và đẩy lại cho ông. Nàng không nói
gì nữa. Lại tựa người vào lưng ghế. Người đàn ông vẫn khóc. Thỉnh thoảng
