nhất định có không ít vấn đề nội chính, kinh tế và tài chính, cần được lập
tức xử lý, quy hoạch, và thúc đẩy. Sau khi mất Kinh Châu, tình hình chung
nhiều biến động, càng tăng thêm không ít khó khăn về ngoại giao và quốc
phòng. Lưu Bị sau khi Quan Vũ và Trương Phi nối nhau từ trần, rối loạn
đầu óc, gánh nặng quốc gia đè lên vai Gia Cát Lượng, có thể tin rằng ông ta
đã bận đến mức chẳng có thời gian để hỏi han việc Lưu Bị đông chinh. Bởi
thế ở giai đoạn này, ông ta thực tế không đưa ra được ý kiến hoàn chỉnh
hoặc có tính xây dựng, lòng luôn vội vàng, đến một chút biện pháp cũng
chẳng có, đối với Gia Cát Lượng mà nói, đó là nỗi khổ tâm không nén nổi.
Song, Gia Cát Lượng chẳng có sự ngăn cản lớn với cuộc đông chinh của
Lưu Bị, tin rằng ông ta cũng khá tin tưởng. Ông ta cho rằng nước Thục lực
lượng đã thành, Lưu Bị có kinh nghiệm mấy lần đại thắng, hơn nữa với Tào
Tháo giao chiến ở Hán Trung, lại bức Tào Tháo phải rút chạy, thấy rõ ông
ta trong việc chỉ huy trận đánh lớn đã hoàn toàn thành thục. Lại thêm phía
Đông Ngô các đại tướng tài giỏi như Chu Du, Lỗ Túc, Trình Phổ, Lã Mông
đều nối nhau từ trần, đối với Lưu Bị mà nói, là không có nguy cơ lớn.
Chẳng ngờ Đông Ngô lại xuất hiện Lục Tốn có thiên tài quân sự, là người
mà lúc đầu Gia Cát Lượng chưa dự liệu đến.
Bộ Tổng tham mưu đông chinh lần này, cơ hồ đều bị xoá sổ, lão thần Mã
Lương chủ nhiệm ban tham mưu bị chết ở trận Ngũ Khê. Trình Kỳ ở bên
sông cũng tự sát mà chết, đến như Hoàng Quyền vẫn được Gia Cát Lượng
xem trọng, bởi bất đồng với Lưu Bị mà được điều làm Giang Bắc đốc quân,
sau chiến bại, mất đường về bất đắc dĩ cũng phải đầu hàng quân Tào.
4. Chân thành cùng trao đổi, vua tôi chẳng hồ nghi.
Trong thời kỳ Lưu Bị dưỡng bệnh ở Vĩnh An, Gia Cát Lượng đã mấy lần
phái Thượng thư Lưu Ba và Trung lang tướng Tạ Viện đến thăm, song Lưu
Bị tựa hồ đã uỷ thác mọi việc quốc gia đại sự cho Gia Cát Lượng, chưa có
chỉ thị gì. Có mấy lần Gia Cát Lượng muốn đến Vĩnh An để cùng Lưu Bị
