KHỔNG MINH GIA CÁT LƯỢNG ĐẠI TRUYỆN - Trang 396

3. Nước giàu dân mạnh, đủ lương đủ lính.
Gia Cát Lượng thời kỳ ở Tân Dã, với số lượng nông dân lưu lạc bởi chiến
sự, đã sắp xếp lại, đăng ký sổ sách gọi là du dân, để quản lý được hữu hiệu.
Chẳng nhũng vấn đề trị an được cải thiện ngay mà còn thúc đẩy sản xuất,
tăng thêm được binh lính và lương thực, có được sự giúp đỡ trực tiếp về
thực lực.
Sau khi ổn định Ích Châu, Triệu Vân cũng đề nghị đưa các dinh thự cũ, đất
vườn, ruộng dâu, trả lại tất cả cho nhân dân, để họ an cư lạc nghiệp, sau này
mới điều động được. Gia Cát Lượng thấy đó là chủ trương nước giàu nhà
vững, dốc sức giúp đỡ Lưu Bị cũng rất cảm động, lập tức cho thi hành.
Gia Cát Lượng khi làm thừa tướng đã công khai nói rõ: Lúc này dân như
phù vân, tay chân không yên, cho nên về chủ trương, tất cả lấy yên dân làm
gốc. Gia Cát Lượng khi thấy Tưởng Uyển làm việc sơ ý, có nói với Lưu Bị:
“Việc chính sự lấy yên dân làm gốc, không lấy trang sức làm đầu”. Ông ta
từng hạ lệnh cho các quan địa phương, tuyệt đối không được lộng hành,
khoa trương không đâu. Cũng tức là ông ta cho rằng Tưởng Uyển là người
hiểu được việc yên dân, không cầu kỳ hình thức cửa quan, thực đã hiểu rõ
dân tình. Cho nên sau khi Lưu Bị mất, ông ta đề bạt Tưởng Uyển làm
Trưởng sử ở phủ Thừa tướng, sau này lại đề bạt làm người tiếp nhiệm. Bởi
Gia Cát Lượng quan tâm đến đời sống ở Ích Châu, nên sau 3 năm, Ích Châu
đủ lương, đủ lính, có thể cung ứng đầy đủ cho nhu cầu tiền tuyến của Lưu
Bị. Viên Chuẩn đời Tấn đối với việc này có khen rằng:
“Việc điều hành của Gia Cát Lượng ở Thục đã đem lại ruộng đất mở mang,
kho lương sung túc, khí giới sắc bén, sản vật dồi dào... từ chỗ suy yếu mà
sửa sang được mọi việc, khuyên khích dân cố gắng”. Bởi ổn định tài chính
của Thục Hán, Gia Cát Lượng theo đề nghị Lưu Ba, cho đúc tiền mới, bình
ổn vật giá, lập ra quan chợ chuyên quản lý thị trường. Kể từ cuối đời Hán,
Đổng Trác dời đô về Trường An, bỏ tiền lớn đúc tiền nhỏ, kết quả tạo ra sự
hỗn loạn thị trường, tiền tệ không có giá trị làm cho đời sống trăm họ bị ảnh