KHỔNG MINH GIA CÁT LƯỢNG ĐẠI TRUYỆN - Trang 409

Ví như khi đang bắc phạt rất bận rộn, Gia Cát Lượng vẫn không quên công
việc thu thập nhân tài. Ông thậm chí còn áp dụng chế độ này ở tiền tuyến,
nơi biên cương cũng cho lập không ít đài đọc sách. Tương truyền ở ngoài
cửa bắc Miếu huyện có một nơi cũng gọi là Ngọa long cương, trùng tên với
Gia Cát Lượng sống thời nhỏ, cũng có một đài đọc sách của Gia Cát Lượng.
Lục Du là nhà yêu nước đời Tống từng qua đấy thăm đài đọc sách của Gia
Cát Lượng có để lại bài thơ, trong đó có viết: “Thế sự nho gia từng hiểu rõ,
đài cao ngày đó đọc thơ gì”. Mở rộng việc xây đài đọc sách, tin rằng đối với
việc thu thập của chính quyền Thục Hán có ảnh hưởng rất lớn.
Tam quốc chí có chép: “Diêu Điền là Thái thú ở Quảng Hán, Gia Cát Lượng
đặc biệt trước trăm quan ở triều đình, khen ngợi Diêu Điền rằng: “Người
làm quan, công việc có ích nhất đối với quốc gia là tiến cử hiền tài. Diêu
Điền không ngừng tiến cử hiền tài cho triều đình, hy vọng mọi người sẽ làm
được như ông ta, đó là cống hiến rất lớn cho quốc gia”.
Đề bạt nhân tài, còn phải hiểu được vận dụng nhân tài, để vận dụng đầy đủ
trí tuệ của họ, thì cách làm này mới có ý nghĩa. Bởi thế, sau khi bình định
Ích Châu không lâu, Gia Cát Lượng thiết lập một cơ cấu gọi là “Tham thự”.
Gia Cát Lượng nói: “Tham thự là nơi tập hợp tư tưởng quần chúng để có
những đóng góp lớn”. Hấp thụ các ý kiến địa phương, khiến mỗi quyết sách
đều được thảo luận đầy đủ, lấy ý kiến mọi người để châm chước lợi hại
trong trước tác của mình. Gia Cát Lượng từng nhấn mạnh tầm quan trọng
của việc thu thập lời ăn tiếng nói, để thông suốt trên dưới, kế sách tập hợp
được ý kiến quần chúng. Bỏi thế “đạo lý chính trị trọng ở nghe nhiều, phàm
lắng nghe để thu nạp lời nói quần chúng, mưu kế của kẻ sĩ, thì vạn vật như
ở trước mắt, mọi âm thanh đều ở bên tai”. Ông rất xem trọng thuộc hạ dám
nói thẳng, bởi mọi người có thể biểu đạt ý kiến đầy đủ thì sai lầm về quvết
sách mới giảm đến mức thấp nhất.
Hơn 1700 năm trước, mối liên hệ giữa cấp trên với cấp dưới đã được chú ý,
làm công việc chủ quản vất vả, trách nhiệm của vị thống soái ở chỗ để mọi
người biểu đạt đầy đủ ý kiến, để tổ chức và vận dụng hữu hiệu, ví như quản
lý xí nghiệp hiện đại cũng khó làm triệt để như thế.