5. “Uy danh của ông như trời, người nam không làm phản nữa”.
Để Mạnh Hoạch toàn tâm qui phục, Gia Cát Lượng quyết định phóng thích
vô điều kiện.
Đầu tiên Gia Cát Lượng cho bày trận, dẫn Mạnh Hoạch đi tham quan, sau
đó hỏi ông ta: “Ông thấy trận địa của quân ta như thế nào?”
Mạnh Hoạch đáp: “Trước đây không biết thực hư quân các ông ra sao, nên
mới bị đánh bại. Hôm nay thấy được rồi, cũng chẳng qua như thế mà thôi,
tin rằng tôi trở về chỉnh đốn binh mã, muốn đánh bại các ông cũng không
khó”.
“Đã như vậy thì tha cho ông đi đấy!”.
Gia Cát Lượng cười nói như không có gì xảy ra, Mạnh Hoạch và các tướng
lĩnh Thục Hán đều kinh hãi, tất cả đều không hiểu nổi.
Thực ra, cứ như quân lực của Gia Cát Lượng, muốn đánh bại Mạnh Hoạch
thiếu tổ chức cũng chẳng khó gì, cái khó là ở chỗ phải thích ứng với hoàn
cảnh địa lý. Vùng đất bên sông Lô Thủy, ở vào bắc vĩ tuyến 27°, gần với
vùngnúi nhiệt đới, lắm sơn lam chướng khí, người Hán nói chung rất dễ bị
trúng độc ở đấy, lại thêm không quen thuộc hoàn cảnh thuỷ thổ, nếu giao
tranh ở vùng đó là việc khá gian khổ và nguy hiểm.
Lại nữa trung tuần tháng 3 Gia Cát Lượng mới vượt sông Lô Thủy, khí trời
đã gần mùa hè, chẳng những quân viễn chinh phần đông không hợp thủy
thổ, mất sức tác chiến, hơn nữa lam sơn chướng khí độc hại, có ảnh hưởng
không ít đến quân tình.
Khoảng năm Thiên Bản đời Đường, Đường Huyền Tông từng động binh ở
đấy, kết quả là bị tổn thương quân sĩ nghiêm trọng bởi dịch bệnh. Nhà thơ
Bạch Cư Dị đã viết bài thơ theo lối Nhạc phủ, đó là bài thơ phản chiến nổi
tiếng “Tặng ông già gãy tay ở Tây Phong” như sau:
Xứ Vân Nam có dòng Lô
Mùa hoa tiêu khói trắng mờ mặt sông
Nước sông nóng bỏng lạ bùng
Ba người qua đấy phỏng chừng còn hai
Ngõ ngoài não một tiếng ai
Bồng con đứng đợi qua thời trẻ trung