nhường chỗ cho những tác phẩm phù hợp với tinh thần của thời đại, phù
hợp với quyền lợi của nhân dân hơn!”
Trong chiến tranh ngoài truyện ngắn và ký sự ông còn viết cả tiểu
thuyết lớn “Vì chính quyền Xô viết”, sau này được đổi lại là “Đường hầm
Ôđexxa” - cuốn tiểu thuyết bi tráng về những chiến công của thành phố quê
hương Ôđexxa. Có lần ông đã nói về các nhân vật của mình: “trong mỗi
bước ngoặt của ý thức, bên cạnh tôi bao giờ cũng có ai đó trong số những
người cộng sản, những người cách mạng. Về mặt đạo đức bao giờ tôi cũng
lấy con người lành mạnh đó làm tiêu chuẩn”.
Như vậy là sau khi viết xong tập I của bộ “Sóng Hắc hải”, vì yêu cầu
của thời đại, ông không viết được tập II, mà nhảy ngay sang tập IV:
“Đường hầm Ôđexxa”. Điều đó chứng tỏ rằng, ngay trong những năm
chiến tranh những người bạn nhỏ: Pêchya và Gavrik vẫn sống trong đầu
ông mặc dù ông không có mấy thời giờ để nghĩ đến thời niên thiếu của họ.
Tuy số phận của họ bị đảo lộn vì chiến tranh, song hai người bạn ấy vẫn
cùng ông chiến đấu trong “Đường hầm Ôđexxa”. Ở đây ta lại gặp Gavrik
với cương vị người bí thư tỉnh ủy bí mật - đồng chí Gavrinla Xemenôvits
Tsornôivanenko và luật gia nổi tiếng Piôtr (Pêchya) Vaxilievits Batsây. Như
chính lời nhà văn đã xác nhận, cuốn tiểu thuyết này được viết theo sát
những bước chân còn nóng hổi của các nhân vật, tức là khi ta chia tay với
Pêchya và Gavrik trên bãi biển “Cánh buồm trắng cô độc”, lúc ấy chúng
tám và chín tuổi, nhưng giờ đây, trong “Đường hầm Ôđexxa”, họ đã là
những người bố, bởi vì trong “Đường hầm Ôđexxa” ta gặp không chỉ có họ
mà cả con cái họ - những lớp người kế tục đang chiến đấu trong một chiến
hào. Tác giả tạm xa họ ở cái tuổi thanh niên.
Công việc sáng tạo nghệ thuật có lẽ không phải chỉ là dựng một đường
thẳng giữa hai điểm đã cho trước. Mọi cuốn sách được viết sau cuốn
“Đường hầm Ôđexxa” lại có giá trị riêng của nó, là những cánh cửa cả một
thời đại đáng ghi nhớ và đồng thời cũng điểm thêm những nét chấm phá
mới lên bức tranh đã được suy tư trên một bình diện rộng lớn. Bức tranh đó
bao quát cả một giai đoạn lịch sử gần nửa thế kỷ của đất nước, mà những
