cuộc sống. Ông vẫn nhìn thấy trong cuộc sống những mầm non tốt đẹp của
tương lai và vạch ra con đường của quá trình phát triển lịch sử sau này. Đó
là một trong những điểm khác biệt giữa tác phẩm tự thuật của Gorky và các
tác phẩm tự thuật cổ điển khác. Trên cơ sở tài liệu tự thuật, Gorky đề ra một
trong những vấn đề quan trọng nhất của hiện thực xã hội chủ nghĩa – vấn đề
hình thành tính cách con người tiêu biểu cho những mói quan hệ mới – mà
sau này nhiều nhà văn khác kế thừa. Có thể nói tác phẩm tự thuật của Gorky
là một tác phẩm hiện thực xã hội chủ nghĩa cổ điển đặc sắc, bởi vì Gorky đã
cương quyết vạch trần chủ nghĩa tư bản theo lập trường quan điểm của
Đảng, đồng thời cũng khẳng định tương lai vĩ đại của dân tộc Nga.
Các nhà nghiên cứu và phê bình văn học nhiều lần nhận định rằng, chỉ
xét riêng các chi tiết miêu tả một cách tế nhị, tinh vi tâm hồn, đặc điểm tâm
lí, nghệ thuật thể hiện nội tâm, tác phẩm bộ ba tự thuật của Gorky có thể
sánh ngang với các tác phẩm ưu tú của nền văn học thế giới. Tuy nhiên,
điểm nổi bật trong sáng tác của Gorky là quá trình hình thành tư tưởng cách
mạng, quá trình con người nhận thức xã hội. Đó chính là cái sáng tạo mà
Gorky đã đóng góp vào truyền thống văn học vẻ vang của quá khứ, và chính
điều đó đã xác định giá trị tác phẩm bộ ba tự thuật của Gorky với sự phát
triển của nền văn học Xô viết và thế giới.
Trần Khuyến
