lắc lắc cái mỏ dài. Nó chạy trên thân cây như chim gõ kiến và luôn có chim
sẻ ngô bay kèm. Con chim màu khói đó mang vẻ gì thật đáng sợ; nó có vẻ
cô độc, không chim nào ưa nó và nó cũng chẳng ưa con nào. Nó giống chim
ác là, thích ăn trộm và thích giấu những vật nhỏ sáng lóng lánh.
Tôi bẫy chim đến trưa thì trở về bằng đường xuyên qua rừng, qua các
cánh đồng. Nếu đi theo đường cái qua các làng thì sẽ bị bọn lỏi con, lỏi nhớn
tước lồng, xé lưới và bẻ gãy mất bẫy – tôi đã từng có “kinh nghiệm”.
Chiều tối tôi mới về đến nhà, người mệt nhừ, đói cồn cào, nhưng thấy
mình lớn hẳn lên sau những ngày qua, biết thêm được bao điều mới lạ và trở
nên cứng cáp hơn. Sức mạnh mới đó đã cho tôi khả năng bình tĩnh chịu
đựng mấy lời mỉa mai độc ác của ông ngoại. Ông cũng cảm thấy điều đó và
bắt đầu trò chuyện cùng tôi với vẻ nghiêm chỉnh, thông minh:
- Cháu hãy bỏ cái trò vô bổ ấy đi, bỏ quách nó đi! Không ai có thể bán
chim mà làm nên sự nghiệp, không có trường hợp nào như vậy đâu! Cháu
hãy chọn cho mình một chỗ trong đời và trên cơ sở đó mà phát triển trí tuệ
của cháu. Con người không chỉ sống vì những trò nhỏ mọn, con người là hạt
giống của Chúa, phải đâm hoa kết quả. Con người cũng tựa như đồng rúp:
Xoay xở cho khéo thì sẽ thành ngay ba rúp! Cháu tưởng rằng sống dễ dàng
lắm hay sao? Không, không dễ một chút nào đâu! Thế giới đối với con
người như đêm tối âm u, mỗi người phải tự soi sáng lấy cho mình. Ai cũng
chỉ có mười ngón tay, nhưng người nào cũng muốn lấy được nhiều hơn kẻ
khác. Phải có sức khỏe, nếu không khỏe thì phải láu cá. Kẻ nào đã nhỏ lại
yếu thì khó mà lên thiên đường, cũng khó mà xuống địa ngục! Cháu hãy
sống như tất cả mọi người, nhưng phải nhớ rằng cháu chỉ có một mình. Ai
nói gì cũng nghe hết nhưng đừng có tin ai. Ước lượng bằng mắt thì không
bao giờ đo được chính xác! Đừng có nói nhiều – người ta xây nhà dựng phố
không phải bằng cái lưỡi mà bằng đồng rúp và cái rìu. Cháu không phải dân
Kalmuck, cũng không phải là người Baskia, là những kẻ mà tất cả của cải
của họ chỉ là cừu và rận…
Ông tôi có thể nói thế suốt cả tối, và tôi nhớ chúng đến thuộc lòng. Tôi
thích những lời đó, nhưng không hoàn toàn tin tưởng vào ý nghĩa của chúng.
