Trong những câu nói của ông, tôi thấy rõ được một điều: Có hai lực lượng –
Chúa và thế gian – ngăn cản con người sống theo ý mình.
Bà tôi ngồi bên cửa sổ, xe chỉ thêu đăng ten. Búp chỉ kêu vù vù trong
hai bàn tay khéo léo của bà. Bà lặng yên nghe ông nói hồi lâu rồi bỗng cất
tiếng:
- Tất cả mọi việc đều do Đức Mẹ sắp xếp cả rồi.
- Thế nào? – Ông tôi kêu lên. – Chúa à! Tôi không quên Chúa đâu, tôi
biết Chúa như thế nào rồi! Mụ già ngu ngốc kia ơi, thế có phải Chúa đã cho
lũ ngu xuẩn xuống trần gian này không?
* * *
… Tôi có cảm tưởng rằng người Cossack và binh lính là những kẻ sống
sung sướng nhất trên trái đất này. Cuộc sống của họ thật giản dị và tươi vui.
Những hôm tốt trời, họ tập trung ở phía sau vực trước nhà tôi từ sáng sớm,
đứng rải rác như những cây nấm trắng trên cánh đồng trơ trụi rồi bắt đầu
chơi một trò phức tạp và thú vị: Nhanh nhẹn, mạnh khỏe, áo sơ mi trắng,
súng cầm tay, họ vui vẻ chạy trên cánh đồng, biến xuống vực rồi bỗng ùa ra
cánh đồng theo tiếng gọi của chiếc kèn trận. Dưới nhịp trống thúc dữ dội, họ
kêu “ura”
và chạy thẳng về phía nhà tôi, lưỡi lê tua tủa tựa như sắp phá
trụi cả mặt đất, đâm nát ngôi nhà của chúng tôi như xới một đống cỏ khô.
Tôi cũng kêu “ura” và hăng hái chạy theo họ. Tiếng trống dồn thúc tôi
thêm sôi nổi muốn đập phá, muốn đạp đổ hàng rào và đánh đấm bọn lỏi con.
Trong giờ nghỉ, mấy người lính mời tôi hút loại thuốc rẻ tiền, cho tôi
xem mấy cây súng nặng nề, đôi lúc có người lại chĩa lưỡi lê vào bụng tôi và
hét lên ra bộ hung dữ:
- Xiên chết con gián này!
Lưỡi lê sáng loáng, sinh động như một con rắn uốn mình muốn cắn tôi,
tôi thấy hơi rờn rợn nhưng rất khoái.
Anh lính đánh trống, người Moldova, dạy tôi gõ dùi trên mặt trống.
Đầu tiên anh túm chặt hai bàn tay tôi, khiến chúng mỏi nhừ, đau điếng, sau
