nó, giống như các hành tinh xoay quanh mặt trời. Tuy nhiên, cách
nhìn ấy không giúp chúng ta hiểu rõ bản chất của nguyên tử bởi lẽ,
khoa học đã chứng minh rằng nguyên tử không giống với hệ mặt
trời. Tương tự, thế giới quản lý có vẻ dễ hiểu hơn khi chúng ta so
sánh chúng với thế giới quân sự, sự so sánh này chỉ mang tính ẩn dụ
khi nói về cơ cấu quản lý trong thế kỷ XX. Song ngay cả ở đây, sự
tương đồng lại cũng không thật sự ổn định khi chúng ta cố gắng
tìm hiểu một điều phức tạp hơn, chẳng hạn, một trung đoàn hỏa lực
của địch. Trong tác phẩm Good-bye, Darkness (Giã từ bóng tối),
William Manchester có nhắc đến chuyện các cựu binh thủy quân
lục chiến cười chế giễu viên trung úy trẻ nhiệt tình nhưng chưa có
kinh nghiệm chiến trường – lẫn mệnh lệnh – mới tốt nghiệp từ
trường sỹ quan, là những người sẽ chỉ huy họ dập tắt hỏa lực quân
thù. Nhiều sĩ quan trẻ đã tự mình xông pha chiến trận, và vĩnh viễn
không bao giờ trở về. Như vậy, tất cả các chiến binh đều biết
rằng, cái gọi là mô hình quân sự – mệnh lệnh và thi hành – không
phải lúc nào cũng đúng, ngay cả trong quân đội. Chúng ta cần một
cái gì đó hoàn hảo hơn nếu thật sự muốn hiểu rõ vấn đề. Không
may là, cụm từ “hoàn hảo hơn” không có nghĩa là “dễ dàng hơn”, cho
dù sau này có thể chúng sẽ dễ hơn, khi kiến thức được cải thiện. Như
chúng ta đã thấy, đợt sóng mới của tư tưởng quản lý dẫn ta đến một
thế giới mơ hồ, đầy nghịch lý – giống hệt như thế giới của khoa
học – song chúng tôi nghĩ rằng các luận điểm của tư tưởng mới hữu
ích hơn và thực tiễn hơn. Quan trọng hơn, chúng tôi nghĩ rằng nếu
các công ty thành công vượt trội sẽ hiểu rõ được vấn đề khi họ biết
cách kiểm soát sự nghịch lý.
Người ta đã vẽ ra vô số sơ đồ mô tả sự phát triển của các lý
thuyết quản lý. Tuy nhiên, phù hợp và hữu ích nhất với các tiêu chí
mà chúng tôi đưa ra là mô hình do Richard Scott thuộc Đại học
Stanford đề xuất. Scott phác thảo ra bốn thời kỳ chính của quá
trình phát triển lý thuyết và thực tiễn quản lý. Mỗi thời kỳ được xác
