Hay một câu chuyện nổi tiếng nữa về thằng bé nông dân chăn cừu
nghịch ngợm mấy lần kêu cứu: “Sói! Sói!” đã làm mọi người lo lắng vô ích.
Nhưng khi tai họa thực sự đến, nó lên tiếng kêu cứu thì không ai đáp lại,
bởi vì mọi người đều nghĩ nó đùa như trước đây...
Đó cũng là truyện ngụ ngôn của Ê-dốp do Tôn-xtôi dịch.
Nhiều truyện ngụ ngôn cổ độc giả Liên-xô được biết qua các bản dịch
của I-van An-đrây-ê-vích Crư-lôp. Thí dụ, những truyện ngụ ngôn như
“Chuồn chuồn và Kiến”, “Quạ và Cáo”, “Sói và Sếu”… Crư-lốp là nhà thơ
và dịch truyện ngụ ngôn ra bằng thơ. Còn Tôn-xtôi là nhà văn và dịch cũng
chính những truyện ngụ ngôn ấy ra bằng văn xuôi.
Tôn-xtôi đưa các bản dịch truyện ngụ ngôn của Ê-dốp xích gần lại với
cách ngôn, tục ngữ “(Đắm thuyền”) hoặc với truyện cổ dân gian (“Cáo và
gà rừng”), hay biến nó thành truyện sinh hoạt “(Hai người bạn”). Ông
chuyển sự kiện của truyện ngụ ngôn về môi trường thân quen. Chúng trở
thành các truyện ngụ ngôn Nga, những tác phẩm tự tạo của Lép Tôn-xtôi.
Thường thì các truyện ngụ ngôn cổ kết thúc bằng một kết luận hoặc một
lời giáo huấn. Tôn-xtôi vứt bỏ những đoạn kết ấy, chỉ giữ lại hành động và
tính cách của các nhân vật, chắc là tự trẻ em cũng sẽ hiểu bài học nhân hậu
nói về điều gì và dạy điều gì.
Để dịch được đúng Ê-dốp , Tôn-xtôi đã học tiếng Hy Lạp cổ, đọc rất
nhiều sách. Nhiều mẩu chuyện về Ê-dốp còn được giữ lại. Một số người gọi
ông là con người sung sướng, bởi vì dường như ông hiểu được tiếng nói của
loài vật, tiếng nói của thiên nhiên. Các truyện ngụ ngôn của ông về con sếu
rút cái xương hóc trong họng sói, về con cáo không với được chùm nho,
đều lý thú đối với trẻ em cũng như người lớn, như các truyện cổ dân gian
thần tiên trong đó mọi điều đều hấp dẫn và có tính chất răn dạy. Nhưng
truyện ngụ ngôn, khác biệt với truyện cổ dân gian, bao giờ cũng chứa đựng
một sự chế giễu sắc nhọn như lông nhím, hay một sự ngăn ngừa dữ tợn như
sư tử. Thêm vào đấy, bao giờ nó cùng dễ hiểu và ngắn gọn.
