51.
Hai tháng trôi qua.
Nghiền ngẫm về vấn đề này, Philip cho rằng hình mẫu những họa sĩ, văn
sĩ, nhạc sĩ chân chính, có một sức mạnh cuốn hút họ trọn vẹn vào công
việc, và cuộc đời họ phải lệ thuộc vào nghệ thuật là điều họ không sao
tránh khỏi. Không chống nổi một thế lực mà không hiểu, họ chỉ là những
kẻ bị bản năng lừa bịp, và cuộc đời cứ trôi qua kẽ ngón tay mà họ không hề
được biết. Nhưng anh có cảm tưởng rằng cuộc đời là phải sống hơn là tô vẽ
nó, và anh muốn kiếm tìm những kinh nghiệm khác nhau của nó và từng
phút chắt lọc được mọi cảm xúc mà cuộc đời hiến dâng. Cuối cùng, anh
quyết định thực hiện một biện pháp nào đó và sẽ chấp nhận kết quả, và anh
kiên quyết thực hiện ngay biện pháp đó. May mắn sao sang hôm sau lại là
ngày lên lớp của Foinet, và anh kiên quyết hỏi thẳng thắn ông ta là liệu anh
có đáng tiếp tục theo hội họa nữa không. Anh không bao giờ quên lời
khuyên phũ phàng của ông thầy này với Fanny Price. Đó là lời khuyên
đúng đắn. Philip không thể hoàn toàn dứt bỏ hình ảnh Fanny ra khỏi đầu óc
anh. Vắng nàng xưởng vẽ hình như xa lạ, thỉnh thoảng động tác của một
phụ nữ nào làm việc ở đó, hay một giọng nói nào đó làm anh bỗng giật
mình nhớ đến nàng; bây giờ nàng đã qua đời, nhưng sự hiện diện của nàng
có thể thấy rõ hơn là lúc nàng còn sống; và ban đêm anh thường chiêm bao
thấy nàng, rồi lại kêu thét lên tỉnh giấc. Thật khủng khiếp khi nghĩ đến mọi
đau khổ mà nàng phải chịu đựng.
Philip biết rằng những ngày đến xưởng vẽ ông Foinet thường ăn trưa tại
một quán ăn nhỏ ở phố Odessa; nên anh ăn vội để có thể đợi ở bên ngoài,
chờ ông thầy họa sĩ bước ra. Philip qua lại trên đường phố đông đúc và
cuối cùng nhìn thấy ông Foinet đang cúi đầu đi về phía anh. Philip hết sức
bối rối nhưng anh buộc phải bước tới gặp ông ta.
