này ít người lui tới, nên lại là điều có lợi cho những ai thích thú chuyện trò.
Macalister là một gã to xương, người lùn một mẩu, mặt phúng phính, tiếng
nói dịu dàng, hắn chuyên tâm về triết học của Kant, xét đoán mọi việc theo
quan điểm lý trí đơn thuần. Hắn rất thích trình bày học thuyết của mình.
Philip rất quan tâm lắng nghe. Lâu nay anh đã kết luận rằng không có gì
làm anh thích thú hơn môn siêu hình học nhưng anh không chắc nó sẽ có
hiệu quả khi đem áp dụng trong việc đời. Cái thứ triết học gọn gàng khiêm
tốn được tạo thành từ kết quả những suy ngẫm của anh ngày còn ở
Blackstable chẳng đem đến cho anh một lợi ích gì cụ thể trong thời gian
anh mê đắm Mildred. Anh không thể khẳng định rằng lý trí có thể giúp đỡ
người ta cách xử sự ở đời. Đối với anh, dường như cuộc sống là cuộc sống.
Anh nhớ lại rất rõ nét cơn đam mê mãnh liệt đã xâm chiếm lòng anh, nhớ
đến sự bất lực của mình lúc đó anh sợ như bị dây thừng trói ghì xuống đất
anh không sao chống lại nổi. Anh đọc được trong sách vở biết bao điều
khôn ngoan, nhưng anh chỉ có thể xét đoán từ chính kinh nghiệm của bản
thân mình (anh không hiểu có phải là anh khác người không); anh không
thích tính toán lẽ thuận lẽ nghịch của một hành động, đến cái bất lợi tất
phải gánh chịu nếu anh thực hiện, đến cái hậu quả tai hại do chểnh mảng có
thể xảy ra; nhưng toàn bộ con người anh đều bị đẩy tới không thể nào
cưỡng lại. Anh không hành động bằng một bộ phận mà với toàn bộ con
người anh. Cái sức mạnh khống chế anh, dường như không thể liên quan
đến lý trí: mọi việc làm của lý trí là phải vạch ra những biện pháp nhằm đạt
được cái mà toàn bộ tâm trí anh đang cố giành lấy. Macalister nhắc nhở anh
về thuyết mệnh lệnh tuyệt đối. Anh hãy hành động làm sao để mỗi hành
động của anh sẽ có thể trở thành một khuôn mẫu hành động chung cho tất
cả mọi người.
- Điều đó đối với tôi dường như hoàn toàn ngớ ngẩn. - Philip phản đối.
- Nói như vậy đối với bất cứ điều gì Emmanuel Kant tuyên bố thì anh táo
tợn thật. - Macalister đập lại.
