Chương 8. Tại sao giá cả là điều tốt?
Smith so với Darwin
Gần đây, tôi có tham dự một bữa tiệc kết hợp với buổi diễn thuyết của
một người học rộng biết nhiều – một nhà vật lý học xuất chúng. Chủ đề của
bài diễn thuyết là sự tương đồng giữa thuyết tiến hóa của Darwin – thúc
đẩy sự tiến bộ về mặt sinh học của các giống loài bằng cách cho phép chỉ
những con vật khỏe nhất tồn tại, và thuyết Bàn tay vô hình của thị trường,
thúc đẩy sự tiến bộ về mặt kinh tế của loài người chúng ta bằng cách loại
bỏ tất cả trừ những nhà sản xuất hiệu quả nhất.
Tôi ngờ rằng ông ta không biết nhiều về sinh học. Và tôi chắc chắn rằng
ông ta cũng không biết nhiều về kinh tế. Vì thế, sự so sánh của ông ta, dù
rất quen thuộc, đã mắc sai lầm cực kỳ nghiêm trọng.
Trong ngành sinh học, chẳng có cái gì tương tự như thuyết Bàn tay vô
hình. Sự tồn tại của kẻ mạnh nhất là thứ gì đó hoàn toàn khác biệt. Cũng
chẳng có gì trong thuyết tiến hóa lại hứa hẹn hay thể hiện tính hiệu quả kỳ
diệu của thị trường cạnh tranh.
Chim thiên đường đực có những cái đuôi dài đến nực cười. Quá trình
tiến hóa đã gieo tai ương cho chúng bằng những chiếc lông đuôi dài mà vô
dụng trong bất cứ mục đích thực tế nào, và trên thực tế, dài đến nỗi gây khó
khăn cho việc di chuyển. Cơ thể chúng dành nguồn dinh dưỡng quý giá để
phát triển và duy trì cái đuôi này, tăng nhu cầu thức ăn, đồng thời khiến
chúng dễ dàng trở thành con mồi béo bở hơn.
Làm sao một loài vật thiệt thòi như vậy có thể trụ được qua quá trình
chọn lọc tự nhiên? Thực ra, học thuyết Darwin đòi hỏi chúng ta phải đặt ra
câu hỏi phức tạp hơn nhiều: Làm sao một điều bất lợi như vậy lại có thể là
kết quả của quá trình chọn lọc tự nhiên?
Đáng ngạc nhiên là các nhà sinh vật học đã có câu trả lời. Chim đực
ganh đua để giành giật chim cái, và chim cái thì luôn muốn bạn đời có khả
