mỏ có hành vi khác, và bất cẩn hơn – khi ai đó trả tiền phí y tế cho họ.
Hãy đặt chúng ta vào địa vị của thẩm phán. Ông ta không biết liệu thiết
bị an toàn có hữu ích tương xứng với chi phí bỏ ra hay không, bởi vì ông
không có kinh nghiệm trong ngành mỏ và không có cách nào hay ho để ước
lượng được là nó sẽ ngăn chặn bao nhiêu tai nạn. Ông ta không biết liệu
việc công nhân mỏ cẩn trọng hơn có hữu ích tương xứng với chi phí hay
không, vì cùng một lý do (và cũng vì ông ta không có cách nào để ước
lượng số tiền tương xứng với chi phí của một công nhân luôn cẩn trọng
trong công việc). Nhưng ông ta biết một điều: Nếu công nhân phải gánh
chịu chi phí y tế thì mọi thứ đều là có thể. Họ sẽ tự nguyện lựa chọn cẩn
trọng nếu cẩn trọng có hiệu quả, và họ sẽ trả tiền để chủ khai thác lắp đặt
thiết bị an toàn nếu thiết bị đó hiệu quả.
Tuy nhiên, nếu chi phí bị đặt lên vai chủ khai thác, sẽ chỉ có một nửa mọi
thứ là có thể. Vẫn sẽ đúng là sẽ có thiết bị an toàn nếu thiết bị an toàn có
hiệu quả. Nhưng sẽ không thể có sự cẩn trọng, bởi sự cẩn trọng đòi hỏi phải
có một hợp đồng có hiệu lực, và nó đòi hỏi người chủ quan sát phải hành vi
của nhân viên, và đó là điều bất khả kháng.
Bài học trong ví dụ đơn giản này là để công nhân mỏ gánh chịu chi phí
tai nạn, sao cho tất cả các phương cách hữu ích tương xứng với chi phí để
ngăn chặn tai nạn có thể được áp dụng. Bài học lớn hơn là các thẩm phán
nên giao trách nhiệm theo cách tối đa hóa các cơ hội cho các thương lượng
sau khi xử án. Vì các thẩm phán không phải là người “biết tuốt”, họ nên
đưa ra các phán quyết có thể dễ dàng đảo ngược bằng thỏa hiệp giữa các
bên tham gia. Sau cùng, chính các bên tham gia mới là người biết nhiều
nhất về chi phí và hậu quả của hành động của chính họ.
Tôi xin được kết thúc bằng một ví dụ cuối cùng để củng cố cùng một
luận điểm. Bệnh nhân đôi khi mắc bệnh AIDS qua truyền máu. Khi điều
này xảy ra, có nên cho họ quyền kiện bác sĩ hay không?
Có ít nhất hai cách để giảm nguy cơ mắc bệnh AIDS. Một là, tìm kiếm
nguồn cung cấp máu tốt nhất. Hai là bệnh nhân – người ít nhất có thể vẫn
