Có một sự khác biệt quan trọng giữa một động cơ chuyển động vĩnh cửu
và một bữa ăn trưa miễn phí. Nếu tôi, với tư cách là một nhà kinh tế, phải
thiết kế một chiếc máy chuyển động vĩnh cửu, thì tờ New York Times có lẽ
sẽ tham khảo ý kiến một chuyên gia (như Giáo sư Breslow chẳng hạn),
trước khi trân trọng nghiên cứu đề án của tôi. Khi giáo sư Breslow, với tư
cách là một nhà khoa học vật lý xuất chúng, thiết kế một bữa trưa miễn phí
như thế, tờ Times sẽ đón nhận như giá trị bề ngoài của nó. Nói cách khác,
tờ Times nhận ra rằng những khẳng định về hóa học hay vật lý nên tuân
theo quy tắc của một số hiểu biết cơ bản về lĩnh vực đó, nhưng họ thất bại
trong việc nhận ra rằng điều tương tự cũng sẽ đúng trong kinh tế học. Thất
bại này là biểu hiện của tình trạng thất học trong kinh tế vốn rộng khắp và
khiến tôi vừa buồn vừa tức giận.
Rõ ràng là theo rất nhiều mô hình kinh tế, tiêu dùng chính phủ có thể
kích thích tổng sản lượng và công ăn việc làm. Không mô hình nào nhất
quán với phân tích đơn giản đến thái quá của Giáo sư Breslow, bao gồm
không gì ngoài việc ngang nhiên lờ tịt các nguồn gây quỹ của chính phủ.
Những mô hình đơn giản nhất mà bất cứ nhà kinh tế học nào cũng sẽ tán
thành nghe tương tự như thế này: Chính phủ tiêu dùng hoang phí cho
những dự án tạm thời, gây khó khăn cho kinh tế ngắn hạn, mà người ta
vượt qua bằng cách vay nợ. Việc này đẩy tỷ lệ lãi suất lên cao, khiến việc
giữ tiền không còn hấp dẫn (vì tiền là tài sản không sinh lãi), vì thế người
ta từ bỏ tiền bằng cách mua hàng hóa. Điều này lại đẩy giá cả lên cao, và
khiến nhà sản xuất mở rộng sản xuất, dẫn tới việc gia tăng công ăn việc
làm.
Tôi sẵn lòng đặt cược rằng đây không phải là những gì Giáo sư Breslow
có trong đầu.
Kích cỡ tập Tỉnh táo và Tức giận của tôi dao động với thời gian tôi dành
vào việc lược bớt những tài liệu lỗi thời và cập nhật với tờ Times. Một số
bài hay đến nỗi không bao giờ vứt bỏ được, chẳng hạn như bài Op-Ed của
bình luận viên đài Ira Eisenberg, người cổ xúy việc cho người ăn xin trên
đường phố phiếu mua hàng từ các loại hình kinh doanh địa phương thay vì
