Chương 20. Những bước đi ngẫu nhiên
và giá chứng khoán
Ngòi nổ cho các nhà đầu tư
Khi tôi còn trẻ và lần đầu tiên biết được rằng giá chứng khoán đi theo
những bước đi ngẫu nhiên, tôi đã có chút ngờ vực. Điều đó chẳng phải
cũng giống như việc IBM có thể thay thế các nhân viên chủ chốt của tập
đoàn bằng những em bé 8 tuổi thiệt thòi trong xã hội hay sao? Câu hỏi của
tôi bắt nguồn từ sự kém hiểu biết ngây thơ và ngốc nghếch. Tuy nhiên, sau
này tôi đã học hỏi thêm được rất nhiều điều. Một trong số đó là “bước đi
ngẫu nhiên” không phải là một lý thuyết về giá cả; nó là lý thuyết về sự
thay đổi giá cả. Chỉ riêng việc phân biệt được điều đó đã là cả một thế giới
khác biệt.
Quan niệm hoàn toàn sai lầm ban đầu của tôi có thể gợi ra một vòng
quay rulet như hình ảnh trung tâm. Hôm nay viên bi dừng ở ô số 10, thì giá
cổ phiếu sẽ là 10 đô-la. Hôm sau, viên bi dừng ở ô số 8, và giá cổ phiếu
giảm xuống còn 8 đô-la, hay nó dừng ở ô 20 và các cổ đông sẽ hốt bạc. Bị
mờ mắt bởi quan điểm sai lầm đó, tôi không thể hiểu được tại sao lại là sai
lầm nếu IBM bổ nhiệm một vị chủ tịch tập đoàn quan tâm tới búp bê giấy
nhiều hơn là các trang quyết toán. Nếu số phận đã định đoạt giá cổ phiếu là
20 đô-la, thì nó sẽ như vậy mà.
Hình ảnh đúng cũng gợi ra một vòng quay rulet, nhưng theo một cách
khác hoàn toàn. Vòng quay được đánh dấu bằng những con số cả dương lẫn
âm. Mỗi ngày, vòng quay sẽ quay, và điểm dừng của nó sẽ quyết định
không phải giá cổ phiếu của ngày hôm nay, mà là sự chênh lệch giữa giá cổ
phiếu hôm qua và giá cổ phiếu hôm nay. Nếu giá cổ phiếu hiện hành là 10
đô-la và viên bi dừng ở ô -2, thì giá cổ phiếu sẽ giảm xuống còn 8 đô-la;
ngược lại, nếu viên bi dừng ở ô số 5, thì giá cổ phiếu sẽ tăng tới 15 đô-la.
